Helvete

Tijdens ons verblijf in Noorwegen zijn we nog door de Helvete oftewel de hel geweest. Het was onze laatste dag in Noorwegen. We gingen na de Helvete nog door de Peer Gynt vegen. De tol voor de Peer Gynt vegen was 70 NOK. Dat moesten we nog overhouden. De entree voor de Helvete was 200 NOK voor ons vieren. Dat kon net. Achteraf bleek dat we iets te weinig overhielden voor het tolstation op de grens van Noorwegen naar Zweden :-(.

Helvete, geen idee wat we erbij moesten voorstellen. Tja, wat kun je voorstellen bij de hel. Laten we maar beginnen bij de poort van de Helvete.

De poort van Helvete

Op de weg naar Helvete is een kruising. Er is een weg naar het Park en een weg naar Helvete. We hebben natuurlijk het pad naar Helvete genomen. Het Park zijn we na Helvete geweest.

Kruising

De eerste afdaling naar Helvete gaat met behulp van trappen. Dit ziet er nog aardig rustig uit.

Afdaling via trap

Tijdens de afdaling kom je dit Noorse informatiebord tegen. Dit is alleen in het Noors.

Informatiebord Helvete

De tekst van het informatiebord heb ik hieronder getypt. Dit maakt het makkelijk om te vertalen via bv Google Translate.

Disse spesielle formasjonene kan spores tilbake til siste istid, nærmere bestemt isavsmeltingsperioden for ca. 10.000 år siden. Dette var kanskje den viktigste perioden i landets naturhistorie. I løpet av vel tusen år smelta den over 1000 meter tjukke innlandsisen som lå over Østlandet.

Før istida drenerte Espedalen nordover mot Vinstra, slik som den gjør i dag. Under siste istid derimot. endra dette seg periodevis. Da isen var på sitt største og tyngste. bevegde den seg i retning sørøster, hvilket resulterte i utgraving av Espedalen.

Under nedsmeltinga samla smeltevatnet seg til enorme breelver som endra elveløp alt ettersom nye og lavereliggende terskler eller pass vart tilgjengelige. Grovt sett skiller man mellom fem ulike dreneringsfaser; Nunatak-, Krusgrav-, Espedal-, Store Dølasjø- og Gudbrandsdalfasen. Nunatak er et grønlandsk ord for fjelltopper som stikker opp fra isdekket, og i denne perioden var det bare fjelltoppene i Jotunheimen som stakk over isen. Isoverflata lå på omtrent 1.500m over havet, og fra Bygdin og Gjende rant vatnet i nesten alle retninger.

Senere, da viddene begynte å bli isfrie, ble ismassene og breelvene mer avhengig av terrenget. Dette førte til store endringer i isstrøm-mønsteret i Øst-Jotunheimen. Vatnet fra Vinstri-bassenget og Heimdalen ble ført gjennom Skags- og Krusgravpassene og videre sørøstover mot Dokkas dalføre. Dette var den såkalte Krusgravfasen.

Dannelsen av jettegrytene her i Helvete skjedde under Espedal-fasen.
Da hadde isen smelta så mye isoverflata til slutt vart liggende lavere enn Krusgravpasset. Smeltevatnet endra da elveleie fra Dokkas dal-føre, til å drenere gjennom Espedalen.Herfra rant vatnet videre gjennom Vestre Gausdal, Auggedal, Saksumdal og derfra ned mot Mjøsa. Morenedemningene ved Skåbu og i Kalstaddalen hindra at elva gikk i disse retningene.

Vatnet fulgte delvis iskanten, delvis noe under kanten og delvis helt ved bunnen av isen. I og med at disse store vassmassene vart holdt nede under isen, oppsto et høyt hydrostatisk trykk. Vatn og stein roterte i fjellet, og dermed vart jettegrytene danna.

I alt er det mer enn 10 gryter , og de største er 40 m djupe og 20-30 m brede. Grytene er utgravd i en lys, homogen størkningsbergart, som kalles anortositt.

Mot slutten av Espedals-fasen ga Kalstaddemningen etter, og store vassmengder fossa ned i Østre Gausdal. Dette varte til Vinstra brøt gjennom morenedemningen i Skåbu, hvilket skjedde for ca. 9.000 år siden. Vinstra rant ikke lenger til Gausdal, men i motsatt retning. I løpet av Store Dølasjø-fasen, rant Vinstra nordover Gudbrandsdalen mot Store Dølasjø. Dette varte kun en kort periode. Isdemningen i Sør-Fron ga snart etter, og dermed fikk vi det dreneringsmønsteret som vi har i dag.

I dag er det derfor ikke rare vassføringen å skryte av i Helvete. Til gjengjeld kan vi skryte av Nord Europas største jettegryter!

Wat volgt zijn een aantal foto's van Helvete. De afdaling via de trap liep over in een afdaling via de rotsen helemaal naar beneden.

Afdaling via rotsen

 

Je kunt helemaal door de Helvete heen lopen totdat je bij een soort theater komt. Erg leuk bedacht.

Tribune

Op Youtube een filmpje van de Noorse band Volkovoj gevonden waarin het theater van Helvete centraal staat. Ze hebben hier opnames gemaakt. Op die plek worden er wel eens concerten gegeven.

Er is nog een eindje door te lopen onderin de Helvete, maar op een gegeven moment moet je toch weer omhoog. De eerste weg omhoog gaat via de onderstaande trap. Ontzettend gave trap waar je zeiknat van wordt.

Hieronder een foto die de weg naar boven laten zien. Die is makkelijker dan naar beneden.

Uitzicht

Eénmaal weer boven heb je een geweldig uitzicht. De Helvete is voorbij en op naar het bijbehorende park.

 

Het park is erg leuk ingericht met grillplaatsen, speeltoestellen, konijnen, paarden en een erg grappige geit.

Het geitje liep ons de hele tijd achterna en deed ons ook na. Erg lief geitje.

Helvete was echt indrukwekkend. Doe wel goede bergschoenen aan, want het is niet erg begaanbaar. Meer info over Helvete is te vinden op hun website en op de Dalseter website.

Porjusberget

Porjus (Saami: Bårjås) is een klein dorp in de gemeente Jokkmokk in het Zweedse deel van Lapland. Porjus is gebouwd op de plaats waar het Grote Lulemeer (Stora Lulevatten) leegstroomt in de Grote Lule (Stora Luleälven). Het dorp is rond 1900 gebouwd om de arbeiders van de waterkrachtcentrale (één van de oudste en krachtigste in Zweden) een woonplek te bieden. Vlak nabij het dorp ligt een wintersportgebied. In Porjus is ook een provisorisch stationnetje aanwezig; het is een halteplaats aan de toeristische spoorlijn Inlandsbanan. (Bron: Wikipedia).

Bij Porjus staat een berg en die heet Porjusberget.

Porjusberget

Dit is eigenlijk een heel aparte berg. De weg naar boven was erg smal en voor Zweedse begrippen erg steil. Erg grappig om naar boven te rijden. Hadden we nog niet eerder meegemaakt in Zweden. Bovenop de top is een klein parkeerplaatsje en een picknicktafel met een mooi uitzicht.

 

We kwamen er toevallig aan en zijn er niet bewust naar toe gegaan. We hadden daarom geen bergschoenen bij ons. Vanaf het parkeerplaatsje kon je verder lopen naar de Porjusgruvan.

Porjusgruvan

Informatiebord Porjusgruvan

Hieronder de tekst van het informatiebord:

Den första bevarade uppgiften om förekomsten av mangan på Porjusberget härrör från Sveriges Geologiska Undersöknings första lapplandexpedition år 1862.

År 1916 inmutade intendenten G. Vallinn Malmberget, en manganfyndighet på Porjusberget. Då utförs arbeten med avtäckning och upptagning av två schakt.
Resultaten av de prover som togs blev ej tillfredsställande för lönsam brytning och arbeta nedlades samma höst.

År 1944 övertog Vargöns AB inmutningen och utförde då diamantbornning av fyndigheten för att utröna malmkroppens storlek och kvalité. Enligt beräkningarna finns här ned till ett djup av 20 meter 25.000 ton malm med en medelhalt av 15,7 % mangan. Någon malmbrytning kom ej dock ej till stånd.

Skriftväxling angående Porjusgruvan förekommer mellan myndighet och berörda parter 1951 och 1964.

Hieronder foto's van de gruvan. Er waren her en der wat gaten te zien. De gruvan leek erg op de Älvhöjdsgruvan die we eerder in Zweden hebben gezien. De blogpost over de Älvhöjdsgruvan is hier te vinden.

Porjusgruvan

Porjusgruvan

Toen we terug kwamen van de gruvan, zagen we onderstaand bord.

Porjusbergets wandelpad

Er bleek nog meer te zien op de berg. Had ik graag willen zien, maar na een kilometer zonder bergschoenen te hebben gelopen, leek het niet verstandig om nog een kilometer te lopen. Internet is dan weer heel erg handig. Hieronder is een foto van de Porjustallen te zien. Een enorm dikke en grote den.

Porjustallen

Over Porjusberget is weinig te vinden op internet. Gek genoeg waren er wel T-shirts van Porjusberget te koop op internet.

T-shirts Porjusberget

Over Porjus zelf is wat meer informatie op internet te vinden. Op de Engelstalige Wikipedia is een pagina over Porjus te vinden. Porjus heeft een eigen website en er zijn een aantal webcams op deze website aanwezig.

Bij Porjus is in de 2e wereldoorlog een Lancaster vliegtuig neergestort. Het vliegtuig heette Easy Elsie. Over dit vliegtuig is vrij veel informatie te vinden. In dit Zweedstalige PDF bestand is veel informatie te vinden. Een aantal foto's zijn hier te vinden en ik heb er één hieronder geplaatst.

Neergestorte Lancaster

Het vliegtuig hebben we zelf niet gezien. Helaas wisten we toen niet dat er in de buurt van Porjus een wrak van een vliegtuig lag.

Als laatste nog 2 hele mooie foto's van internet, gemaakt vanaf de Porjusberget.

Foto van internet

Foto van internet

Hölick

Hölick is een vissersdorp in de gemeente Hudiksvall, Hälsingland, die is gelegen op Hornslandet zuidoostelijke punt en voormalig loodsstation (een rol die aan het eind van de jaren 1900 werd overgenomen door Ljusne). Het vissersdorp bestaat uit een jachthaven, een grote camping, zomerhuisjes en een paar woningen, een piloot toren, een kleine vuurtoren en het prachtig gelegen Hölick kapel waar religieuze diensten en ceremonies worden gehouden tijdens de zomer.
Hölick is een populaire lokale bestemming in de zomer. In Hornslandet ligt Hölickgrottorna en dat is één van de langste grotten in Noord-Europa (1095 m). (Bron: Wikipedia).

Tijdens ons verblijf in Järvsö kwamen we in Hölick terecht. De weg er naar toe was erg leuk. Uiteindelijk kwamen we op een strand terecht. Erg mooi plekje. Het was al wat later toen we er aankwamen, dus erg weinig van de omgeving gezien. Hieronder de foto's van het strand van Hölick.

We hebben er even gelopen en zagen dat er mooie wandelingen uitgezet waren. Helaas was het te laat om nog een wandeling te maken. Na de informatie gelezen te hebben, zijn de grotten erg interessant. Hieronder een tekening van het grottenstelsel. Verder geen foto's kunnen vinden van de grotten.

Grotten stelsel

Dichtbij het strand was een resort aanwezig en wel  het Hölick Havsresort. Deze plek was erg leuk en misschien iets voor een volgende keer. Toevallig hebben we deze plek aankomende zomer voor 3 nachten besproken. We gaan de komende zomer met zijn 3'en en er is op Hölick Havsresort een vakantiewoning te huur voor maximaal 3 personen. Een vakantiewoning voor 4 personen was ons veel te duur. Genoeg te zien in de buurt komende zomer.

Als laatste nog het informatieboekje over Hölick.