Blog Zweden: Ringebu Stavkyrkje

De reis van Zweden naar Noorwegen bracht ons vlak bij Ringebu. En wat staat er in Ringebu? Jawel, een staafkerk. Deze natuurlijk bezocht. Zoveel zijn er niet meer van. Wat maakt een staafkerk een staafkerk? Hieronder volgt een Wikipediabeschrijving van de constructie:

Een staafkerk werd gebouwd op een stenen fundering waarop een frame of geraamte van houten balken werd geplaatst. Op dit fundament rustten de palen. Bij de allereerste staafkerken werden de staven of palen in een gat in de grond geplaatst. Hoewel dat voor voldoende stabiliteit zorgde, hielden deze bouwwerken niet lang stand doordat de palen door verrotting werden aangetast. Deze palen werden aan de bovenkant aan elkaar bevestigd met een nieuw geraamte van horizontale balken. Deze balken droegen de dakconstructie.
Om deze constructie voldoende stevigheid te geven werden drie methodes toegepast: ten eerste werden er tussen alle staven in andreaskruisen geplaatst, ten tweede werden er houten bogen tussen de palen geplaatst en tenslotte werd er een lage rondgang om de kerk gemaakt die essentieel is voor de constructie.
Als verbindingsmethodes werden gebruikt: zwaluwstaartverbinding, houten pennen en vastklemmen. Een staafkerk werd nooit met spijkers, nagels of lijm gebouwd zodat de constructie flexibel bleef en het hout kon werken (uitzetten en krimpen).

De structuur van een staafkerk

Het christendom werd geïntroduceerd in Noorwegen rond het jaar 1000 na Christus. Vanaf dan, tijdens de middeleeuwen tot 1537, zijn er circa 1000 staafkerken gebouwd. De kerk in Noorwegen was rooms-katholiek op dat moment. De staafkerk in Ringebu, gebouwd ca 1220, is een van de 28 overgebleven staafkerken en is een van de grootste. In 1921 is de kerk uitgebreid gerestaureerd. De staafkerk heeft 12 staven. Het middenschip van de kerk is het enige deel dat over is van de originele staafkerk. Het houten beeld van St. Lars (Sint Laurentius) is uit ca 1250. Het beeld staat links van de doorgang naar het koor. Op de dag van zijn overlijden, op 10 augustus, werd vroeger "Larsok" gevierd.

De spekstenen doopvont is afkomstig van een oudere paalkerk. Deze kerk stond op de plaats waar later de staafkerk is gebouwd. Men vond tijdens een archeologisch onderzoek, in 1980-1981, gaten waarin ooit de palen voor de eerste kerk stonden. Bij dit soort kerken stonden de palen direct in de grond. Door de verrotting van de palen gingen deze kerken hooguit 100 jaar mee. Paalkerken waren de voorlopers van de staafkerken.

Spekstenen doopvont

Onder de vloer van het schip en het dwarsschip zijn grafkisten gevonden, voornamelijk van dominees en hun familie. 'Baroness' Sophie Amalie Rosenkrantz van de baronie van Rosendal haar kist ligt onder de kerkvloer. De Duitse luitenant-kolonel Poul Friedrich von Dresky was in de Oppland Regiment en verdiende een begraafplaats in de kerk. Zijn grafschrift hangt in de kerk. Twee andere grafschriften herdenken de pastoors: Christopher Kraft (d.1754) en zijn familie (grafschrift in het koor) en in het schip, een grafschrift dat de priester Sigward Friis Irgens zelf had betaald in 1787. Hij stierf in 1789. Rond de kerk zijn ook nog grafstenen uit de 17e eeuw te vinden. De omlijsting rond de deur is versierd met schitterend houtsnijwerk van slangen en draken. Kunsthistorici hebben het houtsnijwerk gedateerd als 13e eeuws. Helaas is het houtsnijwerk beschadigd geraakt toen de deuren verbreed werden. De oorspronkelijke deuren waren erg smal zodat men de kerk alléén zou betreden zonder kwade geesten mee te nemen. De drakenkoppen op het dak van de staafkerk hadden dezelfde functie. Maar na 1822 moesten alle deuren verbreed worden vanwege een wet nadat er bij een kerkbrand in de Grue kerk in Solør op 26 mei in 1822 113 mensen omkwamen.

De staafkerk van Ringebu is nog altijd in gebruik. Het is zelfs de hoofdkerk in deze gemeente. De kerk wordt gebruikt voor alle diensten en kerkelijke handelingen. (Bronnen: Stavkirke Ringebu en de website Trollenpad. Bij het vragen om toestemming voor het gebruiken van informatie van de Trollenwebsite bleek dat de gehele website nog tot eind dit jaar online is en daarna niet meer. Jammer, de site heeft veel interessante informatie).

Entreeprijzen

De kerk was open voor bezichtiging en het kost 40 NOK per persoon. Toen we erin wilden met zijn tweeën (de kinderen hadden geen interesse), bleek dat er niet gefotografeerd mocht worden. Toen besloten om niet naar binnen te gaan, maar voor volgens mij 100 NOK een boek gehaald met daarin een overzicht van alle 29 staafkerken in Noorwegen. Dit komt later in deze post aan bod. Eerst wat foto's van de kerk.

Zijingang kerk (restauratie in 1921)

Hieronder scans van het boek wat we gekocht hadden. Hebben we toch nog foto's van de binnenkant.

Voorkant van het boek

Het Engelstalig boek bevat informatie over alle 29 staafkerken die er nog in Noorwegen zijn. Op internet is een mooi overzicht te zien van 20 kerken op de website van Arie van der Spek.

Op de Stavechurch.no website zag ik dat er concerten worden gegeven in de kerk. De band Narum trad daar op 22 juli 2012 op.