Waar blijft het licht - Heleen van der Laan

Boek details:
Auteur: Heleen van der Laan
Titel: Waar blijft het licht
Verschijningsdatum: 1998 (5e druk)
Bladzijde: 175
Uitgeverij: Luitingh - Sijthoff
ISBN: 902450984X

Samenvatting:
'Als je de wereld wilt ontdekken, moet je niet bang zijn voor het onbekende, niet aarzelen een vertrouwde omgeving op te geven voor iets waarvan je niet weet wat het je brengen zal.'

Heleen van der Laan is negentien als ze aan boord van het passagiersschip PLANCIUS als koksmaatje werkt. Op Spitsbergen zegt ze in een spontane bui haar baan op en trekt in bij de pelsjager van Austfjordneset. Het vriest veertig graden, maandenlang houdt de poolnacht de kleine hut in zijn greep.

Nu eens huilend, dan weer lachend, leert Heleen leven met de stille wereld om haar heen, met die vaak zo irritante pelsjager... en met zichzelf.

De auteur:
Heleen van der Laan was negentien toen ze een jaar op Spitsbergen verbleef. Dat was in 1988. Het boek heeft ze geschreven aan de hand van de brieven die ze in dat jaar geschreven heeft. Verder blijft Heleen van der Laan een mysterieus iemand. Ik heb veel gezocht op internet, maar nergens is te vinden wat Heleen van der Laan na het schrijven van het boek heeft gedaan. Ik kan zelfs geen foto vinden. Heel bijzonder. Interessant is dat ik de pelsjager waarmee Heleen een jaar lang heeft samengewoond wel heb gevonden. Het is de Noor Atle Midttømme. Hij was niet blij met het boek van Heleen en vooral ook niet met de verfilming. Meer informatie over hem is te vinden op de onderstaande websites:

- Dagbladet
- Austfjordneset
- Polarstern

De film:
De verfilming van het boek heb ik eerder gezien. De blogpost over de film is te vinden op When the light comes.

Het boek:
Als eerste blijkt dat omwille van de privacy enkele eigennamen zijn veranderd. De negentienjarige Heleen vaart en werkt mee op het schip Plancius. Op het schip heeft Heleen Rudolf leren kennen en ze krijgen een relatie die twee maanden heeft geduurd tot het moment dat Heleen zich ging een jaar ging vestigen op Austfjordneset. De reden voor een jaar daar vestigen is bij Heleen opgekomen nadat de Plancius tijdens de reis voor anker ging bij Austfjordneset en de bemanning op bezoek ging bij Nils, de pelsjager die er al zo'n zes jaar in een hutje woont en op 15 april dertig wordt.

De hut van Nils (blz 10 van het boek).

Het plan is ontstaan om een jaar bij Nils te wonen. Zo gezegd, zo gedaan en het blijkt dat Nils direct de eerste nacht al met Heleen wil slapen. Heleen had net een relatie met Rudolf. Ze weet wel dat het er van komt als je elkaars enige medemens bent en intensief elkaars leven deelt. Onontkoombaar. Maar ze wil eerst vriendjes worden met Nils. Heleen maakt tevens kennis met de honden Bamse, Skøyer, Knøtte, Wijde, Kleine Wijde, Troll, Chiko en Cantoe, die daar aanwezig zijn. De relatie tussen Nils en Heleen is niet best. Zo slecht zelfs dat Heleen Nils in het boek N noemt. Ondanks dat het slecht gaat, wordt wel het schieten geoefend omdat dit noodzakelijk is op Spitsbergen vanwege de ijsberen. Tevens spelen ze het spelletje yahtsee. In de film is yahtsee vervangen door kaarten. Heleen maakt kennis met de pelsjager Ragnar uit Krosspynten. Ragnar wordt de ideale man voor Heleen. Een echte pelsjager en het tegenovergestelde van Nils. Nils is in de ogen van Heleen onhandig en geen pelsjager. Ragnar heeft Nils het vak geleerd. De honden Wijde en Troll zijn trouwens van Ragnar. Omdat Ragnar avontuur is en een echte man wil Heleen graag bij Ragnar wonen. De zin om dit door te drijven staat vast. Ondertussen zit Heleen al 4,5 weken in Spitsbergen voordat de zon voorgoed verdwijnt. Op 25 oktober gaat de zon definitief onder en komt vier maanden later in februari weer tevoorschijn. In februari ziet Heleen figuurlijk het licht terwijl het licht op 19 februari letterlijk weer tevoorschijn komt. N wordt weer Nils en de relatie tussen de twee is opeens zo goed dat ze wel erg vaak bij elkaar in bed liggen. Tussen de bedrijven door kom je te weten dat Nils zijn geld verdient met vossenbontjes. Op 15 maart sluit het vangstseizoen en Nils had maar dertien vossen gevangen en dat was te weinig. Zo kabbelt het verhaal verder en komt het einde van het jaar Spitsbergen in zicht. Het einde is verrassend anders dan de film. Als je de film al hebt gezien, dan zie je dat niet aankomen.

Conclusie:
Heerlijk om een jaar uit het leven van Heleen te volgen die ze doorbrengt in een hutje op Spitsbergen. Dit zijn boeken waar ik het meest van hou. Avonturen beleven in het hoge Noorden. Weg uit de sleur van het dagelijkse leven en genieten van de vrijheid. Geweldig zijn de beschrijvingen van de natuur en de eenzaamheid op Austfjordneset.

Kaart van de omgeving (blz 145 van het boek).

De verheerlijking van Ragnar en de relatie met Rudolf die het hele jaar een grote rol speelt, hadden wel wat minder gemogen. Ik kan me niet voorstellen dat een twee maanden oude relatie deze impact heeft. Wat betreft de onhandigheid van Nils. Ik kan me voorstellen dat Atle Midttømme, die Nils in het echt was, niet blij was met zijn rol in het boek en later dan ook nog de film. Hij zegt zelf dat als hij echt zo onhandig was hij geen zes jaar kon verblijven op Austfjordneset. Ik moet zeggen dat hij daar wel een punt heeft. Het gedrag van Heleen lijkt wel op het gedrag van Karin Anema in haar boek De laatste grens. Gelukkig komt Heleen daar zelf ook achter als ze het licht figuurlijk heeft gezien.

Leuk om het boek gelezen en de film bekeken te hebben. Sommige gedeeltes in de film waren letterlijk afkomstig uit het boek, maar een aantal scenes zoals onder andere de sekspartij in een hangende boot, het naakt buiten lopen, de ijsbeer in de hut en het gedoe met de televisie kwamen niet voor in het boek. Wat jammer is dat er geen informatie over Heleen van der Laan te vinden is op internet. Het lijkt wel of ze van de aardbodem is verdwenen.

Wetenswaardigheden:

• Mittag-Lefflergletsjer.
• Billefjorden.
• Isfjord.
• Longyearbyen.
• Pyramiden.
• Mei is de maand waarin de nieuwe voorraad zeehondenvlees voor de komende winter aangelegd moet worden. Dan zijn de jongen gebaard en liggen ze urenlang op het ijs te zonnen en makkelijk af te schieten. Nils heeft er een stuk of vijftig nodig.
• Heleen leest onder ander het boek Vergezichten en gezichten van M. Vasalis.
• De lever van ijsberen bevat een dodelijke hoeveelheid vitamine A.
• Stormvogels.
• Ivoormeeuw.
• Drieteenmeeuwen.
• Drijfhout op het strand afkomstig uit Siberië.
• Heleen zingt een liedje van Herman van Veen over een klein meisje op een fietsje.

• Harry Sacksioni met de tekst: Hij was als kind van plan om het te maken uit het nummer Je moet eerst vliegen. 

• De zin At night a candle's brighter than the Sun van Sting, afkomstig uit het nummer Englishman in New York.

• Intelligentie: Acceptatie van bont. Bont is een luxeproduct. Het boek van Hofstadter - Gödel, Escher, Bach wordt aangehaald, net als een artikel in de Intermediair (18 november 1988) van de Franse wetenschapper Laborit.
• De pelsjacht wordt kort aangestipt in een brief aan een anti-pelsjachtvriend van Heleen.
• De zin If you are confused, check with the sun. van R.E.M., afkomstig uit het nummer Stand.

• Golden Earring met Radar Love.

• Het slotlied van de musical Hair: Let the sun shine, the sun shine in!