We hebben het kasteel niet van binnen gezien. Reden was dat we het kasteel per ongeluk ontdekten en het bezoek niet gepland hadden. Entreeprijs voor volwassenen is 130 SEK. Ondanks dat we niet naar binnen zijn geweest, was er nog genoeg te zien. Daarom ben ik eigenlijk wel benieuwd naar de geschiedenis van het kasteel en heb daarom de tekst van de Gripsholm Wikipedia pagina overgenomen.
De bouw van het kasteel werd begonnen door Bo Jonsson Grip, naar wie het kasteel dan ook genoemd is (Zweeds: holme = klein eiland, grip = griffioen). Grip was een grootgrondbezitter die in zijn tijd meer land bezat dan de Zweedse koning. Na de dood van Grip kwam het kasteel in handen van Margaretha I van Denemarken, die het kasteel verpandde aan een Duitse graaf. Die stelde een voogd aan om het kasteel en de omliggende landerijen te besturen. Tijdens de Engelbrekt-opstand werd het kasteel in brand gestoken en grotendeels verwoest. Het werd echter weer opgebouwd en kwam aan het einde van de 15e eeuw in bezit van de Zweedse regent Sten Sture de Oudere.
Na zijn kroning nam Gustaaf I het kasteel in bezit. Hij brak het bijna in zijn geheel af en bouwde een nieuw kasteel. De bouw zou jaren duren en zelfs doorgaan onder de regering van Erik XIV van Zweden, Gustaafs opvolger. In de loop der tijd heeft het kasteel naast residentie ook gediend als gevangenis voor vele adellijke gevangenen, onder wie ook leden van het Zweedse Koninklijk Huis.
De laatste restauratie en verbouwing van het kasteel vond plaats aan het einde van de 19e eeuw. Vooral door protesten werden beoogde verbeteringen en veranderingen aan het kasteel niet volledig uitgevoerd.
In Duitsland werd het kasteel bekend door de roman Schloss Gripsholm van de Duitse schrijver Kurt Tucholsky. (Bron: Wikipedia).
Voor de ingang van Gripsholm Slott staan twee runenstenen. De eerste is Sö 178. Sö 178 is het Rundata catalogusnummer voor een runensteen uit de Vikingtijd. De runensteen is gemaakt van zandsteen en 1,9 meter hoog. De steen werd ontdekt in 1730 bij graafwerkzaamheden in de buurt van het kasteel en is verhuisd naar de huidige locatie in 1926. Uit de runentekst is op te maken dat twee broers genaamd Helgulfr en Eyjulfr de steen hebben gemaakt als herinnering aan hun broer Ketilmundr en een brug ter herinnering aan hun moeder Sóma. Het gebruik van het woord "stenen" geeft aan dat het gedenkteken ooit bestond uit een tweede steen, die verloren is gegaan. Meer informatie over deze steen is te vinden op deze Wikipedia pagina.
Naast de Sö 178 runensteen staat Sö 179. Deze runensteen is een van de Serkland Runenstenen. De runensteen werd ontdekt in de vroege jaren 1820 door Wallin, de beheerder van het kasteel. De inscriptie geeft aan dat de steen is opgedragen ter herinnering van Haraldr, de broer van Ingvar, die waarschijnlijk is gestorven in het gebied van de Kaspische Zee. Meer informatie over de runensteen is te vinden op de Ingvar runenstenen Wikipedia pagina.
Bij het opruimen van een boekenla kwam ik erachter dat toen we bij Gripsholm waren een boekje hadden gekocht met daarin alle informatie over het kasteel. Zo bevat de eerste verdieping portretten uit de 16e en 17e eeuw (Gustav Vasa - Karl XII). De tweede verdieping de 18e eeuw (Ulrika Eleonora de Jonge - Gustav III) en de derde verdieping beslaat de periode van de 18e tot de 21e eeuw. Ik heb hieronder een aantal bladzijden uit het boekje opgenomen. Best wel interessant.
Flaptekst: Op een nacht vindt de dakloze Muriel een huilend meisje midden in het centrum van Stockholm. Ze heet Folami en is een vluchtelingetje. Muriel neemt het kind onder haar hoede en brengt het naar haar tijdelijke onderkomen.
Elders, in Småland, wordt een graf ontdekt met daarin het lichaam van een jongen wiens keel is doorgesneden. Het team van commissaris Mette Olsäter, met daarin de jonge rechercheur Olivia Rönning, gaat naar de plaats delict om de moord te onderzoeken. In de buurt van het graf wordt een mes gevonden met een inscriptie die erop wijst dat de jongen het slachtoffer is van een Roemeense criminele organisatie.
Tom Stilton biedt zijn hulp aan bij het onderzoek en wordt samen met Olivia naar Boekarest gestuurd om te achterhalen wie de jongen en zijn moordenaars kunnen zijn. Ze komen een verdachte organisatie op het spoor. Hun onderzoek blijft echter niet onopgemerkt en algauw verkeren ze in levensgevaar.
De auteurs: Cilla en Rolf Börjlind zijn de meest gevierde scenarioschrijvers van Zweden. Hun crimeseries en -films worden gekenmerkt door sterke plots, maatschappelijk engagement en charismatische personages die worstelen met levensechte conflicten. De Börjlinds zijn verantwoordelijk voor maar liefst 44 films voor bioscoop en tv, waaronder 26 Martin Beck-films. Ze schreven tevens de scenario’s voor diverse tv-series. Als geen ander weten ze dus hoe ze met een spannend verhaal de lezer aan de bladzijden gekluisterd moeten houden. Hun thrillerserie over Olivia Rönning en Tom Stilton verschijnt in dertig landen. Het eerste deel, Springvloed, bewerkten ze tot een 10-delige tv-serie. Ze schrijven nu aan het tweede seizoen, gebaseerd op het boek De derde stem. (Bron: A.W. Bruna).
Het boek:
Ik mocht het boek lezen voor de leesclub van Thrillzone. Het is voor mij een eerste kennismaking met het schrijversduo Cilla & Rolf Börjlind. Ik heb de vorige drie delen niet gelezen, Het boek begint met de quote:...zolang het nog winter is van Z. Topelius.
Het verhaal begint op Mindoro, een eiland in de Filipijnen, Hanengevechten, de talen Tagalog, Cebuano en Bikol en Cosmina. Wie is Cosmina? Het is in ieder geval een vrouw en ze neemt in Puerto Galera een lifter mee, René uit Amsterdam. In dit gedeelte interessante informatie over een stukje gedroogde voorhuid van het kindje Jezus in Calcata, Italië en de kerk Paucartambo in Peru waar een glazen vitrine met een afgesneden tong van een geliefde priester in het dorp staat. De tong is bewaard ter herinnering aan zijn welbespraaktheid. Het voorhuid verhaal klopt maar het Paucartambo verhaal kan ik niet terugvinden. In ieder geval eindigt de date zeer verrassend.
Na het spectaculaire begin wordt er een sprong gemaakt naar vier maanden eerder. Op het Centraal Station van Stockholm komen een stroom vluchtelingen binnen. Luna en Olivia zijn daar om vrijwilligerswerk te doen. Uiteindelijk komt het er op neer dat Luna elf Syriërs gaat opvangen op haar aak, Sara la Kali, die ligt bij Långholmen. Er is een meisje, Leah, aanwezig die de tolk is tussen Luna en de vluchtelingen. De aak is de woning van Luna en sinds een paar jaar ook van Tom Stilton. Olivia kwam op het station de Jamaicaan Jamie tegen. Hij is een ex van Olivia. De ontmoeting met Jamie heeft nogal wat gevolgen blijkt later.
Een andere verhaallijn gaat over de ruim dertigjarige Muriel Johansson. Ze heeft een bijstandsuitkering die ze soms aanvult door haar lichaam te verkopen. Tijdens een van de verkoopsessies komt Muriel een donker veertienjarig meisje tegen op straat. Muriel en meisje gaan naar de bossen van Lissma naar een vakantiewoning van Ronny Redlös. Ronny is een goedhartige antiquariaateigenaar. Het meisje heet Folami en komt uit Nigeria. In de buurt van het zomerhuisje wonen Bernt Nylund en zijn moeder Bodil. Bodil, bijna zestig en twintig jaar zonder man. Bernt had zich in het verleden vergrepen aan een buurmeisje waarop zijn vader is vertrokken. Jarenlang verbleef Bernt in Karsudden, een forensisch psychiatrische kliniek.
Dit is de basis voor een verhaal dat naar mijn mening teveel hooi op de vork neemt. Het team van Mette Olsäter bestaande uit moordonderzoeker Lisa Hedqvist, Bosse Thyrén en Olivia Rönning onderzoekt een moord op een jongen van tien of elf jaar. Hij is gevonden in de buurt van Värnamo. om precies te zijn bij het meertje van Dällingen en vermoord door een dolk uit Roemenië.
Tussen neus en lippen door kom je redelijk wat te weten over de karakters in het boek. Geen idee of deze informatie ook al aanwezig was in de eerste drie delen, maar het maakt het geheel wat duidelijker als je net als ik begonnen bent met deel vier uit de serie. Zo kom je te weten dat Tom Stilton en Mette elkaar van haver tot gort kennen voordat Stilton zes jaar geleden dakloos was geworden. Hij werkte vroeger bij de politie maar nu niet meer. Mette neemt hem weer in dienst om zijn capaciteiten te gebruiken bij het onderzoek naar de moord op het jongetje. Olivia Rönning is de jongste deelnemer in het team van Mette. Ze is zes maanden geleden bij het team gekomen. Van Mette kom je te weten dat haar man Mårten heet en ze samen een eenentwintig jarige dochter Jolene hebben die het syndroom van Down heeft. Van Lisa kom je een heftig feit te weten en van Olivia iets over haar dates en iets met een zwarte raaf. Het meest kom je te weten van Tom Stilton. Hoe hij zijn ouders is kwijtgeraakt en wat er in het recente verleden met Tom is gebeurd. Er wordt ook een feitje verteld over Luna wat misschien in de vervolgdelen wel een verhaal zal gaan worden, althans dat denk ik en zo heb ik dat met meer van die feitjes die je terloops te weten komt. Spelen ze nu wel of geen rol in het verhaal of anders misschien in de toekomstige delen?
Conclusie:
Veel personages die uiteindelijk toch een keer bij elkaar moeten komen. Daarnaast de vragen of bepaalde informatie wel bij het verhaal hoort en er worden een aantal maatschappelijke problemen aangehaald. Ik heb het boek met plezier gelezen alleen had ik dus soms wat vraagtekens. Tevens vond ik het verhaal wat lijken op een aantal boeken die ik recent heb gelezen. Het verhaal van Folami deed me denken aan het verhaal van Yasmine in De Redding, een boek van Joakim Zander. De Roma's deden me weer denken aan de Roma's in het boek Amsterdam-Stockholm van Arne Dahl en wat er met de slachtoffers is gebeurd deed me weer denken aan Negen van Stefan Ahnhem. Verder las ik in een aantal recensies dat het riool verhaal in Roemenië al eerder aan bod is gekomen in het boek Het meisje onder de straat van Roslund & Hellström. Het boek van Roslund & Hellström heb ik nog niet gelezen, maar staat al wel klaar in de boekenkast om gelezen te worden. Vier boeken dus die het thema wat ook behandeld wordt in Wiegelied stuk voor stuk beter uitwerken. Ik denk dat er daarom toch teveel thema's zijn behandeld in Wiegelied. Het gaat ten koste van de geloofwaardigheid en er is geen verdieping aanwezig. Verder liep het verhaal te gladjes. Op sommige momenten zoals de ontvoering in Boekarest is best wel spannend en voor je het weet is het al weer over en wordt er overgeschakeld naar de volgende stap. Zo gaat het eigenlijk het hele boek door. Dus wel met plezier gelezen, de schrijfstijl is prettig maar er had zoveel meer ingezeten. Het viel dus wat tegen..
Wetenswaardigheden:
Ruïne van Brahehus. Nooit bezocht, maar ziet er best wel interessant uit.
Het blijkt in het verhaal dat Luna een vergoeding krijgt van 2.500 kronen per persoon per dag voor de opvang van de vluchtelingen. In dit RTL artikel staat een heel ander bedrag. Ben nu wel heel erg benieuwd wat het bedrag in het originele boek is.
Tom en Olivia waren nog nooit in Boekarest geweest. Stilton had in het begin van de jaren negentig een week in Timișoara gewerkt. De Roemeense politie had na de val van het communistische regime hulp nodig gehad om nieuwe vaardigheden aan te leren.
Een belangrijk onderdeel in het boek is het riool onder de stad Boekarest. Tom en Olivia gaan het riool in om informatie te vinden over de dode jongen in Zweden. Het blijkt dat Ferentari in Boekarest waarschijnlijk een van de gevaarlijkste plekken ter wereld is. Het riool daar is het ergste. Politie hebben seks met de hoeren uit het riool en men gebruikt de verslaafden voor dog fights. Tom en Olivia nemen Aurolac mee in het riool bij Gara de Nord om iets aan te bieden hebben. Aurolac wordt gesnoven. Ik was wel benieuwd naar het leven in het riool en vond wat interessante artikelen hierover zoals het DailyMail artikel, de fotoserie van Jen Tse en de documentaire van Joost van de Brug. Joost van de Brug heeft het boek Cinci Lei uitgebracht, een boek met zo'n 6000 foto's. Een ander verhaal over Catalina is hier te vinden. Verder kwam ik de naam Bruce Lee vaak tegen. Zijn verhaal is hieronder te zien.
Casino Cosmopol Stockholm. Hier werkt Abbas. Abbas was vroeger een kleine crimineel in Frankrijk en Italië totdat Tom en de Olsäters hem onder hun hoede hadden genomen, waarna hij croupier was geworden. Abbas was in zijn jeugd opgeleid tot messenwerper in een Frans circus.
Onder Ceausescu was bijna alles fout en weerzinwekkend, maar hij hield de hele boel bij elkaar. Na zijn afzetting vallen de kralen van een halsketting met een enorm enthousiasme op de grond bij het doorknippen ervan, aldus Sorin, de commisaris in Boekarest.
Restaurant Stazione, het stamrestaurant van Mette in Sältsjö-Duvnäs.
Magda Gad wordt bedankt voor haar huiveringwekkende artikelenserie over Roemenië in Expressen. Een deel van het thema van het boek is daarop gebaseerd.
Een interessante website over de migratie van Zweden in de periode van 1850 t/m 2016 is hier te vinden.
Fredsstenen in Brömsebro, Blekinge stamt uit 1915 en op de steen staat "Minne af Freden i Brömsebro - Axel Oxenstierna - Corfitz Ulfeldt". De steen is opgericht ter nagedachtenis van de onderhandelingen tussen Zweden en Denemarken-Noorwegen die op 13 augustus 1645 het einde betekende van de Torstenson oorlog. De oorlog begon in 1643 tijdens de regeringsperiodes van koningin Christina en Christian IV van Denemarken. De vredesbesprekingen werden geïnitieerd door Frankrijk in januari 1644. Ze stuurden de diplomaat Gaspard Coignet de la Thuillerie. Op 25 december 1644 slaagde hij erin om Zweden en Denemarken-Noorwegen een verdrag te laten ondertekenen om in februari 1645 met de vredesonderhandelingen te beginnen in Brömsebro. Zweden werd vertegenwoordigd door Axel Oxenstierna en Denemarken door Corfitz Ulfeldt. (Bron: Wikipedia).
Samenvatting: Een telefoontje van haar moeder haalt oude wonden open van dertiger Leena (Rapace), die zich weer herinnert hoe zij en haar broertje vroeger probeerden te overleven in een gezin dat werd verscheurd door alcoholisme en huiselijk geweld. Op de Zweedse bestseller Svinalängorna van Susanna Alakoski gebaseerd regiedebuut van actrice August overtuigt door de geloofwaardige personages en sterk acteren. August wentelt zich niet in andermans ellende, en weet ook de valkuilen van de tearjerker te vermijden. De Zweedse inzending voor de Oscars in 2012.
Het boek:
De film is gebaseerd op het gelijknamige debuut van de Zweeds-Finse schrijfster Susanna Alakoski. Alakoski werd geboren in 1962 in Vaasa, Finland en bracht haar vroege leven in het Fridhem gebied in Ystad door. In 2006 bracht ze haar debuutroman Svinalängorna uit. Het boek is een semi-autobiografisch verhaal. Haar boeken zijn niet naar het Nederlands vertaald. Meer informatie over de schrijfster is te vinden op haar website.
De regisseur:
Svinalängorna is het regiedebuut van Pernilla August. Ze was al een bekende actrice, maar kan dus ook erg goed regisseren. Hoe ze over de film denkt is te lezen in de twee interviews van Biosagenda en Filmkrant.
De film:
Het thema van de film is zeker niet nieuw. De vierendertig jarige Leena is gelukkig met man en twee kinderen totdat haar moeder plotseling belt. Haar moeder is stervende en hierdoor komen er bij Leena herinneringen van vroeger naar boven. Deze herinneringen zijn te zien in de vele flashbacks die de film bevat. Zo is te zien dat ze in de jaren zeventig de oudste dochter is van een Fins gezin. Het gezin is geëmigreerd naar Zweden en wel naar de wijk Fridhem in Ystad. Het is dezelfde wijk als waar schrijfster Susanna Alakoski heeft gewoond. We zijn een keer in Ystad geweest en het beeld dat we toen hadden, past totaal niet bij het beeld van de film. We zijn natuurlijk niet in de Fridhem wijk geweest. Je ziet dat de jonge Leena krampachtig probeert om het gezin bij elkaar te houden. Ze zorgt voor haar jongere broertje en helpt haar moeder en ook haar vader zo goed en kwaad als ze kan. Vader Kimmo Moilanen komt me trouwens bekend voor. Hij wordt gespeeld door Ville Virtanen die ik laatst in de serie Bordertown zag spelen. Hij heeft nu een compleet andere rol en wel die van de aan drank verslaafde vader. Hij is erg dreigend als hij drank op heeft. Je ziet het dan ook langzamerhand compleet mis gaan. Dat was natuurlijk al wel duidelijk vanwege de heftige reacties van de Leena in de huidige tijd. De oude en de jonge Leena komen elkaar al vrij snel tegen in de film en dit maakt het verhaal wel bijzonder. De jonge Leena wordt gespeeld door Tehilla Blad. Ze speelde in de Zweedse Millennium films de jongere versie van Lisbeth Salander. Noomi Rapace speelde de volwassen versie van Lisbeth Salander, dus ze vormen nu in deze film weer de volwassen en de jonge versie van Leena. De film heeft nog meer verrassingen. Dochter Marja van Leena lijkt erg veel op de jonge Leena. Het blijkt dat Marja gespeeld wordt door Alpha Blad, een zusje van Tehilla. Vandaar de gelijkenissen. Naast Alpha en Tehilla speelt ook Junior Blad een rol in de film als Sakari Moilanen, het broertje van Leena. Een talentvolle familie. Dat blijkt ook wel uit de drie YouTube filmpjes hieronder over familie Blad die bestaat uit acht kinderen.
Alpha Blad.
Conclusie:
Erg goede film met zeer goed acteerwerk van de jonge Leena en de volwassen Leena. Beide levens zijn goed in het verhaal verweven en de invloed van het verleden komt keihard weer terug in het heden. Helaas is het boek van Susanna Alakoski niet vertaald naar het Nederlands want bij het uitzoeken van deze blogpost is gebleken dat de instanties veel meer betrokken waren bij het gezin dan de film laat zien. Dat is eigenlijk ook wel het grootste minpunt. Het lijkt in de film dat het probleem heel lang voor de buitenwereld is verborgen en op het laatste moment pas de bom barst, maar in het boek was dit dus niet het geval.
Wetenswaardigheden:
Het Fritidsbadet in Ystad speelt een belangrijke rol in de film.
Bij het zoeken naar informatie over het boek We stopped forgetting van Ellen Marie Jensen kwam ik op de website van Kurt Seaberg de Sami Spirit Calendar tegen. Op die webpagina werd automatisch een nummer afgespeeld en wel het nummer Junná van Girls of Anneli. Het is een nummer van het album The Voices of the North. Zoiets maakt me natuurlijk weer nieuwsgierig en ben verder op onderzoek gegaan.
The New Voice of the North verscheen in 1997 met als bandnaam de Engelse naam Girls of Angeli. In het Fins heet de band Angelin Tytöt. Onder die naam hebben ze drie albums uitgebracht. Daarna werd de naam veranderd naar Angelit. Onder die naam hebben ze weer zes albums uitgebracht. The Voice of the North is een compilatie album met materiaal van de eerste drie studio albums Dolla (1992), Giitu (1993) en Skeaikit (1995). De naam van de band is genoemd naar de plaats Angeli waar de meisjes vandaan kwamen. Angelin Tytöt is opgericht in 1989 en bestaat uit de zussen Tuuni en Ursula Länsman. Op het eerste album zingt ook Ulla Pirttijärvi mee. Na het eerste album is Ulla Pirttijärvi een solocarrière gestart. (Bron: Biografie website Angelit).
Sinds 1994 doen ze veel samen met de band Waltari. Het nummer Jänkhä van Waltari samen met Angelit en Jonne is hieronder te horen.
Ik had de muziek van Angelin tytöt en Angelit al vaker gehoord maar eigenlijk nooit uitgezocht hoe het nu precies zat. In ieder geval ben ik naar aanleiding van het nummer op de website van Kurt Seaberg op zoek gegaan naar de CD The new Voice of North en het is gelukt om een CD via Marktplaats te bemachtigen en zodoende naar de bovenstaande informatie gezocht. Er staan een aantal bekende nummers op maar ook veel onbekende. De bekende nummers zijn Gidda beaivvás (Spring sun) en Muohtaclammit (Snowflakes). Die horen ook bij hun beste nummers. Daarnaast is het nummer Meachi jienat (Metsän äänet) (The sounds of the forest) erg mooi. Leuk om zo meer te weten te komen over een band waarvan ik al een paar nummers kende. De CD zelf is zeker de moeite waard. De teksten zijn in het CD boekje vertaald naar het Engels.
De Föra kerk op Öland. Deze kerk heeft model gestaan voor de kerk van het fictieve plaatsje Marnäs in het boek Schemeruur van Johan Theorin en mocht eigenlijk niet missen in de serie kerken van Öland. De eerste kerk op deze plek was een staafkerk, gebouwd in de elfde eeuw. De houten kerk werd in de jaren 1160 vervangen door een stenen kerk. Van deze middeleeuwse kerk is alleen de toren overgebleven. In 1825 besloot de gemeente namelijk om de oude kerk te vervangen door een nieuwe en in 1828 werd de kerk gesloopt. De nieuwe kerk werd aan de nog steeds overeind staande toren toegevoegd. De nieuwe kerk werd ingewijd in 1837. (Bron: Wikipedia).
Natuurlijk mag de foto uit het boek Öland van Aron Borelius niet ontbreken, Hieronder de foto uit het boek.
