Bataviawerf Lelystad

Zondag 26 februari 2017 zijn we eindelijk op de Bataviawerf en op het Batavia schip geweest. De Bataviawerf in Lelystad is opgericht in 1985. Willem Vos, een bouwer van traditionele houten schepen, kreeg toen een terrein toegewezen aan de kust van het Markermeer voor zijn idee om een reconstructie van het schip Batavia te bouwen. Nu 32 jaar later heb ik dan eindelijk de werf en het schip gezien en het heeft nogal indruk op me gemaakt. Dit is de reden dat deze blogpost best wel groot is geworden. In de zomer van 2016 hebben we het Vasamuseum in Stockholm bezocht en het Vasa schip kunnen bewonderen. Na dat bezoek kon een bezoek naar de Bataviawerf natuurlijk niet uitblijven. Op de Batavia kun je beleven wat je in het Vasamuseum kunt zien. Geweldig.

Tussen 1985 en 1995 werd vooral gewerkt aan de bouw van de Batavia, een reconstructie van een VOC-schip uit 1628. In 1995 werd de kiel gelegd van De Zeven Provinciën, een reconstructie van een linieschip uit 1665 en vermaard als het vlaggenschip van Michiel de Ruyter.

Het leuke is dat het hout waarmee de Batavia is gebouwd en waarmee men momenteel werkt aan het model van De 7 Provinciën eikenhout is. Het hout is afkomstig uit Denemarken. Voor de Batavia is 1800 m3 Deens hout gebruikt. Netto blijft daar 800 m3 van over.

We hebben de korte film gezien en hebben een rondleiding gekregen van een zeer gepassioneerde gids die heel veel wist te vertellen. Een impressie van de rondleiding is te vinden op de website van KidsErOpUit. Dus als je wilt weten wat er te zien is en wat men laat zien, lees dan die blogpost. Ik ben zelf wat verder in het Batavia verhaal gedoken en kom al snel op Willem Vos. Het verhaal van hem over het bouwen van de Batavia en wat er met hem is gebeurd tijdens en na de bouw is een verbazingwekkend verhaal. Ruim voor de daadwerkelijke start van de bouw van de Batavia was hij er al zeven jaar mee bezig. Tijdens de bouw van het schip woonde hij met zijn gezin op de werf en na de bouw van de Batavia bleef hij aanwezig op de werf. In 2002 brak de werf op een niet zo vriendelijke manier met Willem Vos en vlak daarna heeft Willem zelfs een zelfmoordpoging gedaan. Zijn vrouw en zoon konden dit nog net voorkomen. De strijd heeft zo'n dertien jaar geduurd en in 2015 is de strijdbijl begraven. 2015 was ook het dertigste jubileumjaar van de werf. In het kader van het jubileum zijn er twee boeken van hem en een over hem verschenen:

• Willem Vos: Biografie van een Scheepsbouwmeester, door Wilfried Vonk.
• Willem Vos: De bouw van een Oost-Indiëvaarder.
• Willem Vos: De bouw van een Oost-Indiëvaarder - Bouwtekeningen van een Hollands spiegelretourschip in de Gouden Eeuw.

Meer informatie over Willem Vos en de bouw van de Batavia is te vinden op de website van Historiek en in de onderstaande Youtube filmpjes.

Leuk detail is dat men vroeger in negen maanden een schip zoals de Batavia kon bouwen en dat het in het heden tien jaar heeft geduurd. Na het bouwen van de Batavia is men begonnen met de bouw van de 7 provinciën. Er is een begin met het schip van Michiel de Ruyter gemaakt, maar door factoren zoals geldgebrek en te weinig motivatie is het project gestaakt. Men richt zich nu op het behoud van de Batavia. Die heeft namelijk veel onderhoud nodig. Het schip zal op een gegeven moment weer uit het water gehaald moeten worden en volgens de gids blijft het schip dan aan wal.

Kijk mee op de werf en het schip.

De smederij.

De 7 provinciën.

 

Model van de 7 provinciën.

Spiegel van de 7 provinciën.

Overloop Batavia.

Kanon Batavia

Koebrug Batavia.

Ruim Batavia.

Bak Batavia.

Kampanjedek Batavia.

Stuurplecht Batavia.

Het gemak (toilet) voor de elite aan de zijkant van de boot.

 

Hut Batavia.

 

Origineel kanon van de Batavia.

De zeilmakerij.

De beeldsnijderij.

Boek Batavia van Peter Fitzsimons.

Het boek Batavia van Peter Fitzsimons is in december 2016 uitgebracht. Het boek is eerder uitgebracht in 2012 en is een must have voor als je wilt weten hoe de reis van de Batavia is verlopen en hoe het met de bemanning is afgelopen nadat het schip bij Australië is gestrand. Dit boek ga ik waarschijnlijk aanschaffen zodat het bezoek aan de Bataviawerf compleet is.

Op de dag dat we bij de Bataviawerf waren, was er een voorleesoptreden van de schrijfster van het boek Het vergeten schilderij. De schrijfster van het boek is Anke van Duyn. De sessie was om 13:00 uur, maar helaas duurde de rondleiding die we hadden van de gids erg lang zodat we de sessie om 13:00 uur hadden gemist. Toen we klaar waren met de rondleiding bleek Anke van Duyn nog wel bij de shop van de Bataviawerf te zitten.  

We hebben haar even gesproken en we hadden de sessie niet gemist, want het bleek dat er niemand was om naar haar te luisteren. Ontzettend balen natuurlijk en het leek me daarom leuk om haar uitgebreid op te nemen in deze blogpost.

Het vergeten schilderij is een jeugdboek over de Nederlandse ontdekking van Australië. Al eeuwenlang oefent Australië een enorme aantrekkingskracht uit op avonturiers, goudzoekers en ontdekkingsreizigers. James Cook wordt gezien als de Europese ontdekker van het continent maar lang voor de Engelsen in het oosten hun eerste strafkolonie vestigden, trokken Nederlandse mannen hun sloepen al op de westkust. Vastberaden en nieuwsgierig gingen ze op expeditie in het onbekende land. 25 oktober 2016 was het 400 jaar geleden dat de Nederlandse VOC schipper Dirk Hartog landde op de westkust van Australië. Het tinnen etensbord dat hij achterliet, werd op 4 februari 1697, ruim tachtig jaar later, gevonden door de bemanning van de Geelvinck, het schip van Willem de Vlamingh. Het verhaal is niet zo bekend als van de Batavia maar ik denk voor de jeugd een interessant boek is om kennis te maken met die tijd. Meer informatie over het boek is te vinden op de website van Anke den Duyn.

Het vergeten schilderij is het tweede boek van Anke den Duyn. Het eerste boek van haar heet Het Logboek. Een presentatie van dat boek is te zien op het volgende Youtube filmpje.

Op dit moment is ze bezig met een boek over de IJsselkogge (het wrak ligt in de loods klaar voor Museum Nieuwe Land). Het boek zit in de researchfase. Dat betekent op zoek naar het verhaal achter het schip en uitzoeken wat er gebeurd is.

Als voorproefje op het boek Batavia van Peter Fitzsimons heb ik de Bataviawerf gids gelezen.

Ik had de gids ergens gevonden bij een kringloop. De gids is uitgebracht op 4 oktober 2000 en dus ruim zestien jaar oud. In de gids kom je onder andere te weten hoe het schip gestrand is op de weg naar Batavia. Schipper Adriaen Jacobszoon uit Durgerdam had een fout gemaakt en jaagde het schip op de gevreesde 'Houtman Drooghten' van Zuidlandt (Australië). Verder kom je te weten wat de ontwikkelingen van onder andere Lucretia Jans en Jeronimus Cornelisz waren en wat er na de schipbreuk is gebeurd. Vooral de gebeurtenissen na de schipbreuk hebben zoveel indruk gemaakt tot er nog steeds boeken over het oude verhaal verschijnen. Van de 341 opvarenden hebben uiteindelijk 68 mannen, 7 vrouwen en 2 kinderen de ramp overleefd. De verhalen over de Batavia komen voort uit het "Pelsaert-journaal'. Pelsaert was opperkoopman en heeft de gebeurtenissen opgeschreven. Op basis van zijn verslag zijn er vele verhalen geschreven over de Batavia. Ik kwam een interessante website tegen van Greta van der Rol die twijfelt aan de juistheid van het verslag van Pelseart. Het heeft geresulteerd  in het boek To Die a Dry Death. Weer een boek die mij erg interessant lijkt.

Verder met de gids. Zo is te lezen dat er van de Batavia geen afbeeldingen bekend waren. Ook waren er geen bouwtekeningen in die tijd aanwezig. Alles moest dus opnieuw uitgezocht worden voor de bouw van het schip. Verder staat een groot deel van de wrakvondsten van de Batavia tentoongesteld in het West-Australisch Maritiem Museum, Fremantle en ging het verhaal van de Batavia de geschiedenis in als de Ongeluckige voyagie van 't schip Batavia nae de Oost-Indien. In 1963 werd het wrak ontdekt. De ballast in het schip, stenen, waren bedoeld voor een stadspoort voor Batavia.

De nieuwe Batavia is in 2000 naar Australië gegaan. De reis naar Australië duurde 50 dagen en vond plaats in een dokschip. In de gids wordt tevens de Flevo-aak Carla Lammers genoemd en ook het beurtschip B71 en het NISA. Volgens mij is het B71 schip en het NISA gebouw niet meer aanwezig op de werf. In de gids wordt er melding gemaakt van het boek De terugkeer van een retourschip door P. Gretler, R. Parthesius en A van der Zee, Den Haag 1991.