Langs de E4 ter hoogte van Fagerhult kom je zomaar een vliegtuig tegen. We hebben de afslag genomen en het bleek dat het vliegtuig een snoepzaak was en wel met de toepasselijke naam Godisflyget / Candy Airlines. De prijs van de godis was ook nog eens goedkoop: 4,90 SEK per honderd gram.
De winkel staat helemaal vol met de welbekende godisbakken en ze hadden gelukkig nog een doos met mijn favoriet blåbärsbumlingar. Helaas heb ik geen foto's van de binnenkant gemaakt, maar die zijn wel te vinden op deze website. Mocht je op de E4 dit vliegtuig tegenkomen, breng er dan zeker een bezoekje. Het is een van de origineelste godiswinkels die ik gezien heb. Meer info over Godisflyget is te vinden op hun Instagram en Facebook account.
Boek details:
Auteur: Kaja Nordengen
Titel: Je onvervangbare hersenen
Originele titel: Hjernen er stjernen
Vertaling: Angélique de Kroon
Verschijningsdatum: 2017
Bladzijde: 239
Uitgeverij: Atlas Contact
ISBN: 97890450
Flaptekst: Al sinds ze tien jaar oud was en een exemplaar van Illustrated Science in handen kreeg, is de Noorse Kaja Nordengen (1987) gefascineerd door de hersenen. Ze was een razendsnelle scholier, een natuurtalent, en bovendien uiterst bezield: ‘Ik heb voor mijn onderzoek met liefde mijn zomervakanties opgeofferd.’ Op haar zeventiende begon ze met haar studie neurologie, en inmiddels is ze gepromoveerd en werkzaam aan de universiteit van Akershus. De wetenschap is één kant van haar werk, maar ze vindt het minstens zo belangrijk om haar kennis met een groot publiek te delen. Het resultaat, Je onvervangbare hersenen, is haar eerste boek. Het is in Noorwegen een grote bestseller en het zal ook in Groot-Brittannië, Amerika, Duitsland, Frankrijk en verschillende andere landen verschijnen. Je onvervangbare hersenen is een vrolijk en slim boek dat je zelfinzicht geeft. Het geeft antwoorden op vragen als: Hoe word je verliefd? Hoe kan het dat onze hersenen zo klein zijn? Het is ook vaak verrassend: Waarom misleidt je brein je zo vaak? Waarom belonen de hersenen iets slechts als verslaving? Het enige écht onmisbare orgaan heeft niet altijd het beste met zichzelf voor, en dat moeten we aanvaarden. Nordengen ontleedt op glasheldere wijze en met effectieve illustraties deze wonderbaarlijke machine. Wat Giulia Enders voor onze darmen deed, doet Kaja Nordengen met het brein.
De auteur:
In de flaptekst is een introductie van de Noorse Kaja Nordengen te lezen. In 2014 promoveerde ze en in 2016 bracht ze haar boek Hjernen er stjernen uit. Dit allemaal voordat ze dertig is. Erg goed bij dus. In 2017 is haar boek vertaald naar het Nederlands. De vertaling is uitgevoerd door Angélique de Kroon. Volgens mij geen gemakkelijke opgave met al die moeilijke termen. Mijn complimenten.
Kaja Nordengen
Kaja heeft een Twitter en een Facebook account. Op Youtube is nog een lezing van haar te zien met de titel Invented reality.
Proefdruk:
Via De Club van echte lezers werd er aangeboden om een proefdruk van dit boek te lezen. Een lastige deze keer want de schrijfster is Noors, dus past goed bij mijn blog, maar een boek over de hersenen...... Dat leek mij iets te hoog gegrepen. Toch maar even gezocht naar de flaptekst en het begon mij aan te spreken. Dit heeft dan voornamelijk te maken met het feit dat ik, toen de fysieke Intermediair nog bestond, altijd de column van Roos Vonk las. Haar columns in de Intermediair zijn hier terug te lezen. Roos Vonk is een ster in het toegankelijk maken van wetenschappelijke kennis. In de flaptekst van Je onvervangbare hersenen is te lezen dat dit ook voor Kaja Nordengen geldt. Om die reden een poging gewaagd en ik mocht een proefdruk lezen.
Het boek:
Het boek bestaat uit dertien hoofdstukken. Het voorwoord is geschreven door Nobelprijswinnaar May-Britt Moser. Volgens May-Britt verweeft Kaja Nordengen op vlotte wijze de onderzoeksresultaten met anekdotes uit haar eigen leven. De jongere zus van Kaja, Guro Nordengen is verantwoordelijk voor de illustraties. In het voorwoord wordt de professor Per Andersen aangehaald met zijn Noorse wetenschapsserie met de titel Hjernen. Hij deed dit samen met Per Øyvind Heradstveit.
Na het voorwoord gaat het alleen nog maar over de hersenen. De belangrijkste onderdelen van de hersenen worden behandeld. Niet alleen het heden maar ook het verleden. Hoe ging men vroeger om met de hersenen? Zo is te lezen dat de oude Egyptenaren de overleden heersers balsemden. Hierbij werd het hart zorgvuldig behandeld en in het lichaam teruggeplaatst. De hersenen werden weggegooid. De Franse filosoof René Descartes plaatste de zetel van de ziel in de hersenen en volgens poolheld en eerste hersenonderzoeker Fridtjof Nansen bevond de intelligentie zich in de synapsen, de plaatsen waar de zenuwcelsignalen worden overgebracht. Zo kwam men erachter dat als je hersendood bent, je dood bent. De conclusie tegenwoordig is dan dat veel onderdelen van het lichaam vervangbaar zijn, maar het menselijk brein nog niet. Mocht dit alsnog lukken in te toekomst dan ontstaan er ethische dilemma's. Namelijk met nieuwe hersenen bij hersendood ben je eigenlijk niet meer jezelf. Hoe dat komt wordt uitgelegd in het boek.
In het hoofdstuk Denk(r)evolutie wordt de ontwikkeling van de hersenen beschreven. Hoe groter de hersenschors (het oppervlak wat aan een walnoot doet denken) is die een dier heeft, hoe groter de mogelijkheid van hoge intelligentie. Bij de homo habilis was het gewicht van het brein 400 gram. Bij de homo erectus ging het brein naar 1000 gram. Bij de moderne mens, homo sapiens, is het gewicht van het brein tussen de 1200 en 1400 gram. Maar het gewicht van de hersenen is niet bepalend voor intelligentie. Albert Einstein had een brein dat 20 procent kleiner was dan gemiddeld. Interessant is om te weten dat bij de geboorte van de mens de hersenen onvoltooid zijn. Dit betekent dat er veel energie in elk individu gestoken moet worden om de hersenen te voltooien. Bij de geboorte is een kleinere schedel noodzakelijk om door het geboortekanaal te kunnen en in een kleine schedel is er geen ruimte voor voltooide hersenen.
Ik heb hieronder een afbeelding uit het boek opgenomen. Het is een van de vele afbeeldingen van de hersenen. Deze vond ik interessant om op te nemen omdat deze het meest overzichtelijk is hoe de hersenen van de mens in elkaar zit.
In het tweede hoofdstuk De zoektocht naar de persoonlijkheid wordt het nog interessanter met voorbeelden zoals het tragisch lot van de spoorwegarbeider Phineas Gage, Dr Jekyll en Mr Hyde, Jim Jones en zijn People's Temple en het experiment The third wave. De film The Wave/Die Welle is gebaseerd op dit experiment.
Het is gebleken dat Henry Molaison (HM) een belangrijke rol heeft gespeeld in de zoektocht hoe de hersenen werken. HM heeft in zijn jeugd in 1933 een fietsongeluk gehad en heeft sindsdien last van epileptische aanvallen. De aanvallen werden steeds erger en men heeft toen via een chirurgische ingreep een deel van de hippocampus verwijderd. De epilepsie aanvallen zijn verminderd maar het geheugen was aangetast. Hij kon niet meer dan twintig seconden herinneren. Ik had nog nooit van hem gehoord, maar hij was bekend geworden vanwege de onderzoeken die men op hem uitvoerde. Door hem werd veel duidelijk over de hersenen. Een uitspraak van HM die ik tegen kwam bij het boek Permanent tegenwoordige tijd van Suzanne Corkin: "Het is grappig, het is gewoon een kwestie van leven en leren. Ik leef en jullie leren.". Het boek is een biografie over HM geschreven door wetenschapper Suzanne Corkin die het langst met hem heeft samengewerkt. De verwijzingen in het boek van Kaja Nordengen naar HM heeft ervoor gezorgd dat hij in ieder geval bij mij indruk heeft achtergelaten. Een documentaire over de man zonder geheugen is te zien op de website van De kennis van nu.
Wat komt er verder aan bod in het boek?
Dementie:Vasculaire dementie en Alzheimer. De hippocampus (zeepaardje), is een van de eerste gebieden die met de leeftijd verzwakken.
Botox: De invloed van botox. Botox werkt als vergif voor de zenuwcellen. Als het in de gezichtsspieren wordt geïnjecteerd stoppen deze met functioneren omdat de zenuwcellen die ze aansturen geen signalen meer kunnen verzenden. Het is bewezen dat het wegwerken van een frons met botox goed werkt. Dus botox is niet altijd negatief.
Depressie: Het verbaasde me dat medicijnen tegen depressie bijdragen aan de aanmaak van meer nieuwe zenuwcellen. Depressie kan geen psychische aandoening meer genoemd worden. Een depressie veroorzaakt namelijk fysieke veranderingen in de hersenen.
Seks in je hoofd: Dit stuk beschrijft wat er in de hersenen plaatsvindt tijdens de seks. Gerelateerd hieraan is het syndroom van Klüver-Bucy. Het verhaal over Kevin die het Amerikaanse radioprogramma Blame heeft uitgezonden, dient als voorbeeld.
Stress: Het is bewezen dat continue stress de zenuwcellen schaden. Angst: Angst houdt ons in leven. Het is vooral de amandelvormige kern van de temporaalkwab, de amygdala, die er bv voor zorgt dat toeristen klamme handen krijgen als ze te ver naar de rand van Preikestolen in de Lysefjord gaan. Hadden mensen geen amygdala, dan had Preikestolen een omheining en waarschuwingsborden langs de gehele rand moeten hebben. De amygdala beschermt ons.
Wijsheid: Een fragment uit de vers Hávamál, een van de verhalen uit de Edda.
Een mens moet echter ook niet méér dan matig wijs zijn. Wie zijn noodlot niet kent, blijft bevrijd van veel kommer, en te groote wijsheid kost iemand de vroolijkheid van zijn hart. Wanneer men slechts goed weet hetgeen dat men weet, leidt men het gemakkelijkste leven.
Het fragment bewijst volgens Nordengen dat de wet van Jante blijkbaar een langere traditie in Noorwegen had dan toen Aksel Sandemose die in 1933 in zijn boek En flygtning krydser sit spor formuleerde.
De IQ test: Hoge intelligentie is niet synoniem aan wijsheid. IQ draait in de eerste plaats om de potentie tot leren, niet wat men daadwerkelijk geleerd heeft. Bij veel mensen kan het potentieel onbenut blijven.
Multitasking: Niemand kan twee dingen tegelijk doen, want de hersenen kunnen zich maar op één ding tegelijk richten. Wat er werkelijk gebeurd is dat je hersenen snel proberen te schakelen tussen de twee handelingen. Een voorbeeld wat aangehaald wordt is een automobilist die iets belangrijks probeert te formuleren aan de telefoon. Hij zal zich slechter op het rijden concentreren dan iemand die niet telefoneert tijdens het autorijden. Het resultaat is dat bestuurders die hun mobieltje gebruiken net zo onoplettend rijden als iemand met een alcohol-promillage van 0,8 in zijn bloed, ook al is er sprake van handsfree.
Muziek: Als je naar muziek luistert, wordt een deel van de basale ganglia in de hersenen, de nucleus accumbens genaamd, geactiveerd. De nucleus accumbens is ook het centrum voor liefde en lust. Interessante verklaring over de belevenis van muziek: De magie van muziek komt tot uitdrukking wanneer je expert bent in wat je doet.
Religie: De bliksem: Vikingen dachten dat het Thor met de hamer was, de Romeinen dachten dat Jupiter die bliksemschichten gooide, de Grieken dachten dat het Zeus was en de Indiërs geloofden dat stormgod Indra de bliksem veroorzaakte met een hamer.
Eten en reclame: In dit stuk komt onder andere de invloed van de reclame voor. Zo is te lezen dat leptine het eetlustregulerende hormoon is. Leptine geeft je een seintje dat je genoeg hebt gehad, na de consumptie van een bepaalde hoeveelheid calorieën.
Verslavingen: Verschillende verslavingen zoals alcohol en drugs worden beschreven. Welke invloed hebben de verslavingen op ons brein.
Perceptie in de praktijk: In dit hoofdstuk komen voorbeelden aan bod die Kaja ook laat zien in haar presentatie die ik in het begin heb opgenomen. Voorbeelden van gezichtsherkenning, gekleurd nabeeld en natuurlijk #TheDress.
In het nawoord een citaat van Nordengen: Vaak heb ik een soort afgunst gevoeld als mijn collega's hun onderzoeksprojecten konden koppelen aan algemeen bekende ziekten die veel mensen treffen. 'Ik ga het kankerraadsel oplossen', zeggen ze. Ik blijf echter achter met mijn verklaring waarom het belangrijk is dat N-acetylaspartylglutamaat wordt afgegeven door postsynaptische membranen in exciterende synapsen. Het is lastig werk, maar tegelijkertijd ook uitdagend en interessant.
Conclusie:
Deze keer een hersenkraker. Het boek geeft je in gewone mensentaal inzicht in de werking van de hersenen. In de tijd dat ik het boek las heb ik een aantal tips al gebruikt en heeft het mij inzicht gebracht in de werking van het brein. Multitasking was iets wat ik vaak deed, maar nu snap ik dat het niet efficiënt is en je de taken sneller uitvoert als je ze na elkaar uitvoert. De uitleg over vasculaire dementie was ook duidelijk. Ik begrijp nu de situatie van mijn moeder beter. Een verrassend goed boek.
Wetenswaardigheden:
In de wetenswaardigheden neem ik de in het boek genoemde onderdelen op. Zo heb ik een beeld van hoe de hersenen in elkaar zitten en welke feiten daarbij horen. Dus puur een lijstje met punten waar ik de herinneringen aan het boek heb gekoppeld.
Herinneringen worden in delen opgeslagen. Visuele indrukken in de visuele cortex, gehoorindrukken in de auditieve cortex, emotionele ervaringen in de amygdala en aanrakingen in de sensorische cortex.
Synapsen worden aangemaakt als je iets nieuws leert, maar verdwijnen ook weer als je niet herhaalt wat je geleerd hebt.
Mr LTP. De Noorse arts Terje Lømo. Hij heeft LTP ontdekt. De synapsen die op grote schaal worden gebruikt, worden versterkt door de LPT (Lange Termijn Potentiëring). Dit betekent dat de synaps na verloop van tijd effectiever wordt.
10-procent mythe. De fabel dat we 10 procent van de hersenen gebruiken. Volgens Nordengen helpt de film Lucy uit 2014 hier dan niet bij. Die film gaat nu net over de fabel. Toevallig heb ik de film gezien en het is leuk bedacht en leuke actie maar slaat inderdaad nergens op.
Savants. Er zijn volgens het boek vijftig savants aanwezig in de wereld. Een ervan was onderwerp van de film Rain Man. Zijn echte naam van de savant was Kim Peek. Hij kon twee pagina's tegelijk lezen met elk oog een en kon uiteindelijk 12000 boeken navertellen.
Het Proust-effect. Een bekende geur kan er voor zorgen dat we ons een gebeurtenis herinneren die we hebben meegemaakt.
Jill Price. De eerste die geïdentificeerd werd die niets meer vergat. Ze weet alles wat er gebeurd is. Een last noemt ze het.
Rasters in de hersenen. Ontdekt door de Noren May-Britt en Edvard Moser. De Mosers wonnen de Nobelprijs voor rasterneutronen en de Brit John O'Keefe voor die van plaatsneuronen.
Neurowetenschapper Véronique Bohbot. Ze beweert dat het gebruik van gps de mensheid zo passief maakt dat het later in het leven een negatief effect kan hebben met betrekking tot de ziekte van Alzheimer.
Boek details:
Auteur: Jo Nesbø
Titel: Middernachtzon
Oorspronkelijke titel: Mere blod
Vertaling: Annelies de Vroom
Verschijningsdatum: 2016
Bladzijde: 239
Uitgeverij: Cargo
ISBN: 9789023497882
Flaptekst: Jon is op de vlucht. Sinds hij een van Oslo's beruchtste drugsbazen heeft belazerd weet hij dat zijn leven op het spel staat. Hij duikt onder in een afgelegen bergdorp in het noordelijkste puntje van Noorwegen, daar waar de zon nooit ondergaat. In de kleine, gelovige gemeenschap wint hij het vertrouwen van Lea en haar zoontje Knut, die hem van een geweer en eten voorzien. Jon trekt zich terug in een hut in de bossen en wacht op wat komen gaat. Maar de middernachtzon drijft hem langzaam tot waanzin. En zijn belagers zijn hem op het spoor...
Het boek: Middernachtzon is een soort vervolg op Bloed op sneeuw. Beide boeken spelen zich af in dezelfde periode en een aantal personen komen in beide boeken voor. Ik had al wat opgevangen over Middernachtzon over het neerzetten van de Sámi. Dit komt vooral tot uiting in dit artikel: Nesbø accused of 'pissing' on Sami people. Ánde Somby is degene die kritiek heeft. Hieronder is zijn toepasselijke nummer Samihate te horen. Het gaat voornamelijk om de passage waarin Mattis beschreven wordt. Meer info over de kwestie is te vinden op de websites van Nordlys, Dagbladet en NRK.
Daarnaast is er nog een interessant artikel over de verfilming van het boek. Nu snel naar het boek.
In het stukje Noot van de auteur blijkt dat de beschrijvingen van Finnmark, een gebied dat ook bij veel Noren nauwelijks bekend is, berusten op Nesbø's ervaringen uit de jaren zeventig en tachtig, toen hij met tussenpozen in het gebied woonde en reisde, maar hij heeft ook gebruikgemaakt van beschrijvingen van anderen. Inclusief die van Øyvind Eggen, die zo vriendelijk is geweest Jo toestemming te geven delen van zijn proefschrift over Læstadianisme te gebruiken voor zijn boek.
Het boek:
Het verhaal draait om de vijfendertigjarige crimineel Jon Hansen die in dienst is bij een oude bekende, namelijk De Visser. De Visser kwam in het vorige boek ook ter sprake. Dat Middernachtzon in de tijd gezien ook een vervolg is blijkt wel uit de volgende passage:
Het was slecht afgelopen met Hoffmann. Er was geen Hoffmann meer.
Jon is op de vlucht voor De Visser en komt op 8 augustus 1977 terecht in het fictieve plaatsje Kåsund, vlakbij Alta op de Finnmarksvidda. In Kåsund komt hij de Sámi Mattis tegen. Gedachte van Jon, die zichzelf in Kåsund Ulf noemt met als beroep expediteur: Als je alle clichés die Oslo-mensen hebben over hoe Samen eruitzien bij elkaar veegt dan weet je hoe deze vent eruitzag. Jon ontmoet niet alleen Mattis, maar ook het jongetje Knut. Hugo Eliassen is de vader van Knut. De moeder van Knut heet Lea. Predikant van Kåsund Jakob Sara is weer de vader van Lea. Volgens de grootvader van Knut is Noors de taal van het verstand, maar Sámisch de taal van het hart en Fins is een heilige taal.
In het verhaal kom je erachter waarom Jon op de vlucht is voor De Visser. Het hele verhaal wordt uit de doeken gedaan en je begrijpt dan de reden van Jon. Maar De Visser kennende uit het vorige boek is geen lieverdje en Jon moet stinkend zijn best doen om aan hem te ontkomen. Of dit gaat lukken?
Conclusie:
Ik had het verhaal van Ánde Somby bij het uitkomen van het boek gelezen en was daarom zeer benieuwd hoe het verhaal zou zijn. Ik kan begrijpen dat de Sámi stereotiep worden neerzet en dan voornamelijk Mattis. De kant van Jo Nesbø begrijp ik ook wel. Het verhaal speelt zich af in de jaren zeventig en ik kan me voorstellen dat de Sámi in die tijd zo werden gezien. Dus ik snap beide kanten wel. Het verhaal zelf vind ik veel beter dan Bloed op sneeuw. De setting Lapland, het verhaal, het leven van de Sámi en dan vooral het Laestadianisme. Kortom, een geweldig boek.
Wetenswaardigheden:
Grootvader van Jon, Basse en zijn La Sagrada Familília tekeningen. Volgens zijn grootvader zijn alle kerken met hun toren naar het westen gericht.
Læstadianen. Verschillende richtingen, Lyngen, Firstborn in Alta, Lundberg in Sør-Tromsø en de conservatieven in Amerika. De groeperingen worden beschreven in het document The Laestadian Movement: Disputes and Divisions 1861 - 2000 van Warren H. Hepokoski.
Lea is negenentwintig jaar. Lea betekent koe. Ze wilde eigenlijk Sara heten maar volgens haar vader kan ze geen Sara Sara heten. Sara betekent vorstin.
Mattis: Stank van een dode rendier is giftig. Botulisme. Daarom verbranden de Sámi de dode rendieren direct. Zodat ze elkaar kunnen zien en verstandig kunnen blijven praten.
Ik heb voor de blog van Nordik Living een aantal blogposten geschreven, maar deze zijn helaas niet meer beschikbaar omdat de Nordik Living blogsite uit de lucht is. Omdat een aantal blogposten alleen op de Nordik Living site stonden, leek het me wel handig om ze alsnog op mijn eigen site te zetten.
Lerkaka, een dorp met minder dan 50 inwoners (volgens Wikipedia in 2005) op het Zweedse eiland Öland. Het ligt aan de oostelijke parallelweg van de Zweedse weg 136. Aan de doorgaande weg ligt het kleine en enige bewaard gebleven vlasmuseum van Öland, Linbastan. Dit museum was vroeger (ongeveer 1750 tot 1922) een werkplaats voor het bewerken van vlas. In 1956 is het huisje aan de plaatselijke vereniging voor volkenkunde geschonken en sinds 1957 is het huisje omgetoverd tot een museum waarin de meeste spullen staan die men bij het bewerken van vlas tot linnen nodig had.
Een beschrijving van de bewerking van vlas tot linnen kun je lenen. De beschrijving is zelfs in een Nederlandstalige versie aanwezig. Tevens kun je uitleg krijgen van een, in ons geval, vriendelijke man die zijn uiterste best deed om het bewerkingsproces in gebrekkig Engels uit te leggen en te demonstreren. Dit maakt het kleine museum bijzonder. Allemaal lekker simpel en gewoon. In Nederland zijn er ook vlasmusea aanwezig zoals ’t Vlasschuurken te Koewacht (Nederland/België) en It Braakhok te Ee (Friesland), maar het is wel mooi om als Zweden liefhebber een vlasmuseum in Zweden gezien te hebben en dan nog wel de enige van heel Öland.
Hulterstad op Öland heeft nog meer te bieden dan een oude smederij en een kerk. Er is ook nog een oude begraafplaats aanwezig. Een van de vele begraafplaatsen op Öland. De begraafplaats ligt aan de weg en is ongeveer 730 meter lang en bevat 265 zichtbare oude monumenten. Verschillende graven zijn onderzocht en zijn gedateerd uit zowel de oudere als de jongere ijzertijd. (Bron: Üpptäck Öland).
Samenvatting: De film speelt zich af tegen de achtergrond van de Lapland-oorlog in 1944 -1945, een conflict tussen Duitsland en Finland in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog. Helena is een verloskundige met als bijnaam 'Wildeye'. Ze wordt verliefd op de Fins-Duitse SS-officier Johannes Angelhurst. Terwijl iedereen te kampen heeft met zijn of haar verleden laat brandende liefde het verleden niet verdwijnen. De film:
De film is gebaseerd op het boek Vroedvrouw van de Finse schrijfster Katja Kettu. Het boek heb ik nog niet gelezen, maar al wel vast opgescharreld na het zien van deze film en net begonnen met lezen. Ik ben namelijk heel erg benieuwd naar het boek na het zien van de film. Het verhaal draait om de vroedvrouw Helena Alatalo ten tijde van de Lapland-oorlog in 1944-1945. Lapland is bezet met ongeveer 200.000 Duitse soldaten en op een van deze soldaten (de Fins-Duitse SS-officier Johannes Angelhurst) wordt Helena verliefd. De liefde is zelfs zo sterk dat ze hem volgt naar het Nazi kamp Titovka. In het echt heeft dit kamp waarschijnlijk niet bestaan. Het enige wat ik erover kon vinden was een cap van de Joegoslavische partizanen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Wat er allemaal in het kamp is gebeurd kan bijna niet beschreven worden, laat staan verfilmen. Vooral de Koestal is iets wat het daglicht niet kan verdragen. In de film is het niet helemaal duidelijk wat ze daar nu precies doen, maar in het boek wel getuige het onderstaande fragment uit een recensie van Trouw over het boek:
Hetzelfde geldt voor 'Operatie koestal' in het kamp, waarover de schrijfster pas helemaal aan het einde klaarheid schept. Vrouwelijke gevangenen worden in die koestal gebruikt als seksslaven voor de kampleiders. Na het Fins-Russische verdrag belandt de vroedvrouw er zelf. Ze is dan van 'vrijwillige medewerkster' zelf een gevangene geworden. Haar taak om de verkrachte vrouwelijke gevangenen te aborteren, is weerzinwekkend en gruwelijk. (Bron: Trouw).
Het aborteren van de verkrachtte vrouwelijke gevangenen komt in de film niet voor. Het maakt me wel benieuwd naar het boek. Van wat ik nu gelezen heb komt veel uit het boek weer terug in de film, maar lang niet zo gedetailleerd. Wat wel voorkomt in de film is Babi Jar. Babi Jar is de naam van een ravijn in Kiev. In 1941 werden er door de nazi's meer dan 100.000 mensen (de meeste Joden) vermoord (sommige bronnen vermelden 250.000 slachtoffers). Op de website van Go2War2 is een uitgebreid verslag van de massaslachting van Babi Jar te lezen. Onvoorstelbaar!!
In de film zie je ook dat de massagraven weer geopend worden om het bewijs van de slachtingen te vernietigen. Dat was operatie Sonderaktion 1005. Dit is niet helemaal duidelijk in de film. In het boek volgens de eerder genoemde recensie van Trouw wel.
Conclusie:
Een verfilming van een volgens mij indrukwekkend boek. Ik vond de film in ieder geval al wel indrukwekkend. Rauw, puur en echt. Het geeft weer eens aan hoe de nazi's te werk gingen. Het heeft mij in ieder geval wel inzicht gegeven van de situatie in Fins Lapland ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Het geeft ook aan hoe de situatie van de Finnen toen was. Duitsers en Finnen leefden eerst zonder problemen naast elkaar en later werden ze vijanden. Dit dilemma is uitstekend vertaald in de liefde tussen Helena en Johannes.
Wat me opviel waren een aantal reacties onder de trailer op Youtube. Onvoorstelbaar dat er nog zulke gedachten zijn. Een reactie, die genoeg zegt, heb ik hieronder opgenomen: The Nazis were very kind, caring and gentle. I also can't stand how Hitler is often portrayed as a bad guy. He never hurt so much as a fly!
De film is in zijn geheel te zien met Engelstalige ondertiteling op de website van Solarfilms.
Muziek:
In de film hoor je op de achtergrond een paar keer joik muziek. Ik kan helaas niet vinden wie de joiks heeft uitgevoerd. Wel heeft Karoliina Kantelinen wat gedaan. Een willekeurig nummer van haar is hieronder te beluisteren.
Verder nog het nummer Chanson Triste van Johannes Brotherus. Samen met zijn twee broers vormt hij de Brotherus Brothers. Het nummer Chanson Triste kon ik niet vinden, daarom maar een nummer van de Brotherus Brothers.
Samenvatting: Tijdens een witte kerst in Zweden raakt psychologe en profiler Inger Johanne Vik samen met haar autistische dochter betrokken bij een onderzoek naar een aantal verontrustende moorden, waaronder de schokkende moord op een vrouwelijke bisschop op kerstavond. In Stockholm blijven er lijken opduiken, maar de doodsoorzaken komen niet overeen. Toch begint Inger Johanne al snel een patroon te herkennen: alle moorden lijken verbonden met een fundamentalistisch internationaal netwerk. Een koortsachtige zoektocht naar de moordenaar begint.
De serie:
Het eerste seizoen van Modus gekeken op Netflix. De serie is gebaseerd op het boek Wees niet bang (Pengemannen) van de Noorse schrijfster Anne Holt. Wees niet bang is het vierde deel uit de serie met Inger Johanne Vik en rechercheur Yngvar Stubø in de hoofdrol. Wees niet bang speelt zich af in Oslo. De serie Modus is dus gebaseerd op voornamelijk dat boek. Maar Modus speelt zich af in Stockholm en de rechercheur Yngvar Stubø is vervangen door een Zweedse naam Ingvar Nyman. Zo zijn er nog meer verschillen, want Yngvar Stubø is de man van Inger Johanne Vik. Dit is in Modus 'nog' niet het geval wat betekent dat de serie niet alleen put uit Wees niet bang maar vermoedelijk ook uit de eerdere delen. Even gezocht en in het eerste deel Je verdiende loon roept Yngvar de hulp in van Inger Johanne om te helpen met een zaak. Helaas heb ik nog geen enkel boek van Anne Holt gelezen. Ze staan op dit moment te verstoffen in de boekenkast. Maar gelukkig is de serie er om toch een indruk te krijgen van de boeken van Anne Holt en wat voor een indruk. Het begint direct al goed met een moord op een bekende televisiekok. Ze verbleef in hetzelfde hotel als waar Inger Johanne ook verbleef met haar twee dochters en ex-man. De moordenaar is dan direct bekend maar dat doet niets af aan de spanning. Wat geweldig gespeeld door de Oostenrijker Marek Oravec. Hij wordt ontdekt door Stina, de autistische dochter van Inger Johanne, en dat heeft nogal wat gevolgen voor het verloop van het verhaal. Esmeralda Struwe die de rol van Stina speelt, doet dit geweldig.
Het verhaal zit goed in elkaar. Mooie beelden van Zweden en ook van Stockholm. Goed geacteerd en spannend. Het enige minpunt is dat het wel heel vaak over homoseksuelen gaat. Op een gegeven moment lijkt het erop dat iedereen homoseksueel is. Maar dat heeft ook zeker met het verhaal te maken. Achteraf is het wel logisch, want schrijfster Anne Holt is zelf getrouwd met een vrouw en ze heeft vast wel eens te maken gehad met de problematiek die in de serie vaar voren komt. De tekeningen in de metro van Stockholm zijn trouwens zeer mooi gemaakt.
Conclusie:
Weer een geweldige serie en er van genoten. Het maakt me zeker benieuwd naar de boeken van Anne Holt en natuurlijk naar het tweede seizoen. In het tweede seizoen spelen volgens mij de kinderen van Inger Johanne Vik geen rol meer.
Boek details:
Auteur: Nollie Knoop
Titel: Afstand: Op de fiets vanaf de Noordkaap
Verschijningsdatum: 2016
Bladzijde: 96
Uitgeverij: Grenzenloos
ISBN: 9789461851710 (eBook)
Flaptekst: Enige jaren geleden maakten Nollie Knoop en haar vriend Wilco de keuze om samen met hun dochter Jytte te emigreren naar naar het plaatsje Albacken in Jämtland, Zweden. Ze bouwden daar een nieuw leven op en lieten hun familie en vrienden achter in Nederland. Ook Nollie's beste vriendin Tanja kwam hierdoor op afstand te wonen. Zou hun vriendschap ondanks dat kunnen blijven bestaan?
Er wordt een plan gesmeed om samen iets te ondernemen. Ze besluiten van de Noordkaap in 1700 km terug te fietsen naar Nollie's nieuwe huis in Jämtland. Ze knopen er nog een goed doel aan vast, bereiden alles goed voor en gaan samen het avontuur tegemoet. Wat zal deze reis doen met hun vriendschap?
De auteur:
Nollie en Tanja
Nollie Knoop emigreerde een aantal jaren geleden samen met haar vriend en dochtertje naar Jämtland in Zweden. Kort daarna fietste ze met haar vriendin Tanja vanaf de Noordkaap naar haar nieuwe thuis in Zweden en besloot deze avontuurlijke tocht op papier te zetten.
Nollie is geen onbekende voor de Zweden liefhebbers. In oktober 2009 verscheen het emigratieverhaal van Wilco en Nollie en hun dochtertje Jytte in een aflevering van Ik vertrek. Deze aflevering is nog steeds te bekijken via deze website. Ze wonen nog steeds op dezelfde plek in Zweden en hun bedrijf Offroad Zweden doet het volgens mij erg goed. In het boek las ik dat Nollie en Tanja elkaar hadden leren kennen tijdens vakantiewerk bij een supermarkt in Ommen. We hebben zelf zo'n twaalf jaar in Ommen gewoond, dus mijn interesse is gewekt. Dit artikel uit de Stentor geeft inderdaad aan dat Nollie Knoop en Wilco de Lange geboren en getogen zijn in Ommen. Van de familie De Lange is trouwens een familiesite beschikbaar. De belevenissen van Nollie, Wilco en Jytte zijn terug te vinden op hun Offroad Zweden blog. Ik ken ze trouwens niet van onze tijd uit Ommen.
Het boek:
Bijna zes jaar geleden is Nollie met vriend Wilco en dochter Jytte geëmigreerd naar Albacken in Zweden. Nollie wil samen met haar beste vriendin Tanja Redder 1700 km fietsen. In eerste instantie van Albacken naar de Noordkaap. Tanja (36) en Nollie (37) hebben elkaar leren kennen tijdens vakantiewerk bij een supermarkt in Ommen. Het idee van de fietstocht ontstond in de winter van 2008/2009. In 2013 is het dan uiteindelijk gelukt om de fietstocht te realiseren. Ze fietsen voor een goed doel en dat is de stichting De Jonge Weduwe. De reis ging niet van Albacken naar de Noordkaap, maar van de Noordkaap terug naar Albacken. Dit kwam beter uit. Hun belevenissen van de voorbereidingen en de fietstocht hebben ze vastgelegd op Facebook: Tanja En Nollie De Uitdaging. Hier staan ook de foto's die zijn opgenomen in het boek.
De tocht begon op 16 augustus 2013 en de laatste dag was 1 september 2013. In zeventien dagen 1700 kilometers fietsen. Dat is gemiddeld 100 kilometer per dag. Tja, wat valt er dan eigenlijk te schrijven. Volgens mij alleen fietsen :-). Daar gaat het dan ook voornamelijk over. Natuurlijk komen ze onderweg veel tegen. Zoals reflecterende hesjes voor in de tunnel. Heb je zelf geen vestjes dan kun je die uit de brievenbus halen en na de tunnel er weer in doen. Bijzonder.
Dat is niet het enige wat ze beleven. Wat beleven ze nog meer?
Tanja luistert naar Kedeng kedeng van Guus Meeuwis tijdens het fietsen.
Bijna elke avond wordt afgesloten met een quote.
In Kolen staat een windmolenpark met 1100 windmolens. Ik kan geen informatie vinden over dit park.
Veel rendieren.
Tussen de fietsverhalen door geeft Nollie informatie over rendieren, de Sámi, Faluröd verf en nog meer Scandinavische wetenswaardigheden.
Nollie, Wilco en Jytte wonen in het gehucht Måsjön.
Tanja en Nollie waren van plan om te overnachten bij een stel in Frederika. Ze zijn net als Nollie en Wilco in Ik vertrek geweest. Ze bleken in Nederland te zitten. Natuurlijk waren dat M&M (Monique en Marlène) van Viska Gården. Eind 2015 hebben ze het bedrijf verkocht en zijn ze weer terug gegaan naar Nederland. Nollie en Tessa zijn toen aangegaan bij Camping Åsele, gerund door Nederlanders.
Tanja en Nollie hebben net voor het uitkomen van dit boek besloten om in 2017 van Albacken naar Nederland te fietsen. Volgens mij hebben ze dit nog niet gedaan.
In het Sponsorgeld hoofdstuk wordt verteld wat er met het sponsorgeld is gedaan.
In het hoofdstuk Uitrusting komt de uitrusting en bagage van Tanja en Nollie aan bod.
Als laatste is er nog een krantenartikel geplaatst van woensdag 25 september 2013, Balkbrug. Het artikel is ook online te vinden op deze website.
Conclusie:
Een dun boekje over de fietsreis van Nollie en Tanja. Leuk om weer eens wat te lezen van Nollie na hun Ik vertrek avontuur. Natuurlijk volg ik hun Offroad Zweden blog een beetje. Voor degenen die het noorden nog niet goed kennen worden er leuke tips gegeven. Voor zo'n dun boekje vind ik €16,95 wel wat veel. Misschien gaat er wat van het bedrag naar het goede doel. Gelukkig is er een schappelijk geprijsd ebook beschikbaar. Erg leuk om te lezen hoe iemand zo van de natuur onder de indruk kan zijn. Daarnaast is het leuk om te lezen dat hun vriendschap ijzersterk is en natuurlijk respect voor de dames voor de 1700 km lange fietsreis.
Hulterstad, een plaatsje op Öland. Het plaatsje had natuurlijk een kerk. Deze is al eerder aan bod gekomen. Is dat alles wat Hulterstad heeft te bieden? Nee dus, er staat langs de weg een oude smederij, Bysmedjan. Op zich niet zo heel spannend, maar volgens deze website zou je vanaf deze plek de plaats in de zee kunnen zien waar het oorlogsschip Regalskeppet Kronan is gezonken. Het schip is gebouwd in de jaren 1668-1672 en na een paar jaar dienst te hebben gedaan zonk ze tijdens de Slag om de zuidpunt van Öland op 1 juni 1676. Het schip kapseisde in een te scherpe bocht. In 1980 werd het schip ontdekt voor de kust van Hulterstad. De overblijfselen van het schip ligt op 26 meter diepte, ongeveer zes km ten oosten van Hulterstad. Meer informatie over het schip is te vinden op het blog van Regalskeppet Kronan en de officiële website van Regalskeppet Kronan. Helaas wist ik niets van deze informatie toen we er waren, anders hadden we zeker een bezoekje gebracht naar de kust.
De smederij ligt trouwens iets buiten het dorp. Reden hiervoor was het risico van brand. In 1957 werd de smederij geschonken aan de plaatselijke historische vereniging van Hulterstads dorpsgemeenschap.
Bij de smederij staat ook nog een molen.
Bij de zoektocht naar informatie kwam ik verrassende muziek uit Hulterstad tegen en wel Hulterstad Sound. Hieronder is de muziek te beluisteren. Zo'n muziekscene in het plaatsje had ik niet verwacht :-)
Flaptekst: Zeventien jaar geleden leidde William Wisting het onderzoek in een van Noorwegens beruchtste strafzaken: de moord op de jonge Cecilia Linde. Als men ontdekt dat het bewijs is vervalst, wordt Wisting geschorst. Het ziet ernaar uit dat er een man onterecht is veroordeeld voor de moord, en de media ruiken bloed.
Wisting heeft zijn leven gewijd aan de jacht op criminelen. Maar nu is hij degene op wie jacht wordt gemaakt. De vermissing van opnieuw een jonge vrouw vormt het startschot voor een zinderende race tegen de klok. Wisting moet iedereen nét een stap voor proberen te blijven.
De auteur: Jørn Lier Horst (Bamble, 27 februari 1970) is een Noorse schrijver en politieman. De werkplek van zijn personage William Wisting is maar een paar deuren verwijderd van Jorn Lier Horsts eigen bureau. Hij is al een tijd bezig met schrijven. In 2004 verscheen zijn eerste boek over William Wisting. In het begin zijn een aantal van zijn boeken naar het Nederlands vertaald. Zijn echte doorbraak in Nederland was in 2016 met het boek Rode Sneeuw. Meer info over dat boek is te vinden op de website van Stralend Schrijven. Na ruim twintig jaar bij de politie te hebben gewerkt, is hij sinds begin 2014 fulltime schrijver geworden. Hij gebruikt zijn ervaring in de boeken over William Wisting. Dit interview is interessant om meer over Jørn Lier Horst te weten te komen. Daarnaast heeft hij een eigen website, Instagram, Twitter en Facebook.
Het boek:
Jachthonden is voor mij het eerste boek van Jørn Lier Horst dus ik heb de achtergrond van Rode sneeuw niet bij de hand. Dit was totaal geen probleem, alles werd goed beschreven en uitgelegd en ik heb geen moment gehad dat er verwijzingen waren naar Rode sneeuw. Het gaat om inspecteur William Wisting. Hij werkt al eenendertig jaar voor de politie. Tegenwoordig wordt hij op straat herkend sinds hij mee doet aan een talkshow op tv om over een van zijn zaken te praten. Hij heeft een dochter, Line. Ze is al bijna vijf jaar journalist bij Verdens Gang (VG). Op dit moment werkt ze op de misdaadredactie, die af en toe verslag deed van zaken waaraan Wisting heeft gewerkt. Wisting heeft tegenwoordig een vriendin Suzanne. Suzanne is eigenaar van de galerie en koffiebar De Gulden Vrede. Na deze korte introductie krijgt Wisting van Line te horen dat de media achter hem aan zitten. Wisting is namelijk in een nog te verschijnen artikel onderwerp van discussie. De discussie gaat om de Cecilia-zaak waarin het meisje Cecilia Linde vermoord was. Wisting was toen nog niet zo lang rechercheur en het was zeventien jaar geleden een van de meest besproken moordzaken van het decennium. Wisting heeft toen het onderzoek geleid en had een veroordeling van Rudolf Haglund tot gevolg.
Zeventien jaar later heeft een privédetective eraan gewerkt en er zou bewijs zijn gefabriceerd door de politie. DNA-bewijs. De advocaat van Rudolf Haglund, Sigurd Henden, heeft een verzoekschrift naar de Heropeningscommissie gezonden om de zaak te heropenen. Dit samen met een getuige zou er voor moeten zorgen dat Rudolf Haglund officieel wordt vrijgesproken. Daarnaast zou Wisting veroordeeld moeten worden omdat er bewijs is gefabriceerd. Een ernstige situatie. Line moet ondertussen een moord verslaan in Fredrikstad, Gamlebyen. De vermoorde man is Jonas Ravneberg. Ondertussen speelt er ook een vermissing van het meisje Linnea Kaupang. Wisting is geschorst en kan dus niet meedoen met het onderzoek. Hij start zijn eigen onderzoek in vooral de Cecilia-zaak. De vragen die hem bezighouden zijn: wie heeft het bewijs gefabriceerd en was Rudolf Haglund wel de dader? Als Rudolf de dader niet was, wie dan wel? Daarnaast speelt ook nog het feit dat de achttienjarige Ellen Robekk een jaar eerder dan Cecilia even spoorloos verdween maar nooit is gevonden mee. Tel daarnaast de privéproblemen van Wisting er bij op en Jachthonden is een boeiend verhaal. De moord van zeventien jaar geleden wordt eigenlijk opnieuw onderzocht. Omdat Jørn Lier Horst al een tijdje boeken schrijft, zou het zo maar kunnen zijn dat de oude moord in een van zijn eerdere boeken genoemd werd, maar dat is blijkbaar niet het geval. Ik kan niets over de Cecilia-zaak terugvinden. Jammer, het had een meerwaarde voor het verhaal kunnen zijn.
Conclusie:
Mijn eerste kennismaking met Jørn Lier Horst is goed bevallen. Na de sensationele avonturen in 18 graden onder nul van Stefan Ahnhem zou je Jachthonden saai kunnen noemen. Het tempo, de rust, de uitleg, het gaat allemaal op zijn gemak. Toch houdt het verhaal me bezig. Er zit toch een soort spanning in. Dit komt denk ik door de verhaallijn van Line. Die is wat heftiger en bevat meer snelheid dan de verhaallijn van Wisting. De verhaallijn van Wisting wordt goed omschreven in het onderstaande fragment:
Een bekentenis tot stand brengen was niet iets wat je kon leren. Je moest je eigen manier vinden om dat te doen. Wisting had zijn eigen weg gevonden. Zijn manier was mild, rustig en afwachtend. Hij kon luisteren zonder dat zijn eigen gevoelens in de weg stonden, zich in de gevoelens van de ander inleven en zelfs empathie tonen.
Ik vind het wel jammer dat ik het gebied in Noorwegen dat beschreven wordt niet ken. De provincie Østfold en de plaatsen Larvik en Fredrikstad zeggen me helaas niets. Als de omgeving bekend was, zou het verhaal nog beter tot zijn recht komen.
Egil Olsen komt ook uit Fredrikstad. Egil, coach van het nationale elftal.
Ingrid was de vrouw van Wisting. Vijf jaar geleden is ze overleden. Ingrid en William Wisting kenden elkaar al sinds de basisschool en hadden bijna veertig goede jaren met elkaar gehad. Suzanne kwam drie jaar geleden in het leven van Wisting.
Cecilia was twintig jaar toen ze op de middag van zaterdag 15 juli is verdwenen. Na twaalf dagen werd ze gevonden. Ze is gevonden bij een afrit bij Gumserød. Aan de andere kant van de stad is haar walkman gevonden, bij kasteel Fritzøehus. Een uitzending van het programma Poprush stond op de cassette. De cassette was gestopt middenin het nummer Kiss from a Rose van Seal.
Thomas is de tweelingbroer van Line. Voor perioden van telkens zes maanden deed hij dienst als helikopterpiloot voor de Noorse strijdkrachten in Afghanistan. In Jachthonden speelt Thomas geen rol.
De vader van Wisting is tachtig en was arts. Hij is al vierentwintig jaar weduwnaar.
In de zaak Cecilia was Cecilia het model voor het kledingmerk Canes. Het merk Canes had voor elk kledingstuk een extra naam. De trui die Celinde aanhad op een reclamefoto heette Venatici. En Canes Venatici betekent jachthonden, een sterrenbeeld aan de noorderhemel. Dat is niet de enige betekenis van jachthonden. Welke betekenis er nog meer is, kom je achter als je het boek leest.
Line heeft een camera die voorzien was van ISO 256000. Hiermee kun je foto's maken als het bijna donker is. Een goede uitleg hierover is te vinden op de Kijk en zie fotoschool website.
