Samenvatting: Zestien mannen, allen Frank geheten, proberen wanhopig Helsinki te ontvluchten, op zoek naar "El Dorado" oftewel het district Eira. Hun reis blijkt echter vol gevaren te zitten en ieder van hen komt op pijnlijke wijze in aanraking met Darwin's stelling over "The Survival of the Fittest".
De film:
Vijftien wanhopige mannen met de naam Frank, werken samen om te ontsnappen aan Kallio, Helsinki. Een Engelssprekende niet-Frank genaamd Pekka voegt zich bij de groep. Ze sluipen door donkere metrotunnels en steegjes, hopend op wanhoop om het magische kustdistrict Eira te bereiken.
Calamari Union is de tweede film van de Finse regisseur Aki Kaurismäki. Het schijnt dat hij deze film in dronken toestand heeft opgenomen. Dat is goed te merken. Het is een onsamenhangend geheel. Toch zitten er een aantal leuke scenes in en de soundtrack is ook erg goed met als hoogtepunt het nummer Pahat pojat waarin alle Franken en Pekka op het podium staan. De Franken zijn trouwens voornamelijk Finse acteurs en muzikanten.
Op internet las ik op Letterboxd dat de film mogelijk kan worden geïnterpreteerd als de eigen kritiek van Finland op het communisme en ik kan mij zeker vinden in deze vergelijking. Af en toe zie je ook een puntschoen bij een Frank die wel verdacht veel lijkt op die van de Leningrad Cowboys.
De film is een cultfilm geworden en in 2008 is een Amerikaanse remake van het origineel gemaakt. Ook in het zwartwit en volgt redelijk dezelfde lijn. De Amerikaanse versie is hieronder in zijn geheel te zien. Op Vimeo is ook een interview met Richard Lefebvre te zien over waarom hij een remake heeft gemaakt.
Flaptekst: Op een koude novembernacht in 1994 wordt in het dorpje Marbäck het dode lichaam gevonden van een jonge vrouw. Ze blijkt vermoord te zijn. Een dader wordt snel aangewezen: Edvard Christensson had een relatie met de vrouw en was net als zijn vader berucht om zijn opvliegende karakter. Edvard wordt veroordeeld en de rust keert weer in het dorp. Maar niet voor Edvards neef Isak, die vreest dat hij net als zijn oom en opa ‘slecht’ is. Tien jaar later denkt Vidar, die als jonge politieagent meehielp bij het onderzoek en de arrestatie van Edvard, nog vaak terug aan de zaak. En wanneer hij opnieuw met Isak spreekt, die is aangehouden na een diefstal, wordt zijn twijfel over het oude onderzoek steeds groter. Dan verdwijnt Isak plotseling en gaat Vidar alsnog op zoek naar wat er echt gebeurd is op die koude novembernacht.
Het boek: Het Voorteken is het tweede boek dat ik gelezen heb van Christoffer Carlsson. Het eerste boek was De vrouw die uit het niets kwam. Het Voorteken mocht ik lezen voor de ThrillZone leesclub. Het boek begint met een quote van Per Olivier Enquist uit Kapitein Nemo’s bibliotheek:
Voor hen die ooit in het gele huis bij het meer Toftasjön aan de rand van Marbäck zijn geweest.
Het boek bestaat uit drie delen die gezamenlijk zo'n eenentwintig jaar overbruggen. Het eerste deel speelt zich af in het plaatsje Marbäck, gelegen in het landschap Halland, Zweden. Het is november 1994. In Tolarp staat het huis van Markström in lichterlaaie. Politie-assistent Vidar Jörgensson, van politiebureau Halmstad, die in de buurt woont heeft het in de gaten en gaat er naar toe. Achteraf blijkt dat Lovisa Markström nog in het brandend huis aanwezig was. Ze is verbrand. Ze was al dood voordat de brand begon, met een stomp voorwerp op het hoofd geslagen. Moord.
De zevenjarige Isak Nyqvist woont wat verderop op de Svanåsvägen in Halmstad. Hij sleept zich uit bed. Waarom word je zo moeilijk wakker wanneer je naar school moet, terwijl je er op zaterdagen en zondagen geen enkele moeite mee hebt? Het is een van de grote vragen des levens. Zijn ouders doen raar en ruiken naar rooklucht.
Naarmate de tijd verstrijkt worden de verbanden duidelijker. Lovisa ging met Edvard Christensson. Edvard wordt door de omgeving verdacht van de moord en brand. Vidar had Edvard die nacht gezien in de buurt van het brandende huis. Edvard is het bijna dertien jaar jongere broertje van Eva Christensson. Eva Christensson en Peter Nyquist zijn de ouders van Isak. De vijfentwintigjarige Edvard kan heel goed overweg met Isak en is een soort vader voor hem.
In het eerste deel wordt het leven van Isak en zijn achtjarige beste vriend Theo Bengtsson geschetst en ook het leven van Vidar en Edvard met als achtergrond het plaatsje Marbäck en omgeving. Marbäck, een plaatsje zoals er zoveel zijn in Zweden met een papierfabriek die in 1881 tot de grond toe af brandde. Uiteindelijk sloot de fabriek na opnieuw gebouwd te zijn na bijna 300 jaar en de spoorlijn werd opgeheven. Meer hierover is te vinden op de Zweedse Wikipedia pagina van Marbäck. Zeer herkenbaar als je vaker in Zweden komt. Het eerste deel deed mij constant denken aan de sfeer in het verhaal De zomer van Kim Novak van Håkan Nesser.
In het tweede deel is het negen jaar later, herfst 2004. Storm Gudrun trekt over Zweden op acht januari 2005. Isak is dan achttien. Vidar is dan zevenendertig en zit sinds een half jaar op de afdeling Diefstal. Het gerucht over Vidar en Ulrika Antonsson gaat de ronde (woonde in de buurt van Markström en waar Vidar regelmatig seks mee had in de periode na 1994). Toen Vidar later iets kreeg met Patricia Chincia (Patricia is Nigeriaans) was men toch wel wat verbaasd. Eerst een drieënveertigjarige, getrouwde boerin. Dan iemand die weliswaar van zijn leeftijd was en ongetrouwd, maar ze was zwart. Hij had haar toch niet gekocht? Dit gerucht geeft precies weer hoe het leven is in een dorp in het Zuidwesten van Zweden.
In het tweede deel worden de levens van de hoofdpersonen verder uitgewerkt tegen de achtergrond van de storm Gudrun en de tsunami in Thailand 26 december 2004. Marbäck wordt zwaar getroffen door Gudrun en familie Nilsson uit Marbäck wordt vermist vanwege de tsunami. Carlsson heeft de gebeurtenissen perfect gecombineerd met de impact van Gudrun.
Conclusie:
Weer een geweldig verhaal van Christoffer Carlsson. Hij weet op een perfecte manier het verhaal te schrijven in een omgeving waar hij zelf is opgegroeid. Het wordt een thriller genoemd maar dat is te simpel gesteld. Deze advertentie van Uitgeverij Cargo geeft precies weer waar het verhaal over gaat:
Christoffer Carlsson heeft een weergaloos oog voor sfeer en details. Meer dan een whodunit is 'Het voorteken' een roman over de onmacht, de kwetsbaarheid en het gevecht van twee mannen wier levens door een moord verstrengeld raken. Carlsson lees je niet omdat je wilt weten wie de dader is, wel omdat je wilt weten wie de mensen zijn die de dader willen vinden.
Uitgeverij Cargo slaat hiermee de spijker op zijn kop, want wie het gedaan heeft is niet belangrijk maar wel wat de impact is geweest van de moord. Toch word je in het laatste deel meegezogen en was ik toch wel heel benieuwd hoe het zat en ik moet zeggen dat Carlsson dit tot het laatst heeft bewaard. Ik zag het niet aankomen. Daarnaast is het een verhaal over wat de impact is van een dorp als Marbäck waar al een vooroordeel is geveld als er in een familie het kwaad zit. Twee citaten uit het boek heb ik genoteerd:
De jongen met het voorteken in zich, de tiener met de woede die uiteindelijk vrij kwam en de vijfentwintigjarige die zichzelf in de spiegel zag en dacht: ja, maar wat had je dan verwacht? - die zijn allemaal gevormd door iets wat niet waar was.
Is er niet altijd een verschil tussen wat je geleerd hebt en wat je graag wilt geloven, een kloof tussen degene die je geworden bent en die je zou willen zijn?
Carlsson heeft goed gebruik gemaakt van de storm Gudrun in het tweede deel. Hoe erg Gudrun was kan ik mij geen voorstelling van maken, maar toen we afgelopen zomer aan de Zweedse westkust waren en vlakbij de zee stonden, heb ik het onderstaande filmpje gemaakt. Het was bijna niet mogelijk om stil te staan en dit is dan een redelijk normale situatie. Moet er niet aan denken hier te staan als Gudrun over komt.
Een moord op een nacht in het dorpje Marbäck in Halland aan de Zweedse westkust. Welke gevolgen de moord heeft voor een aantal personen wordt na het lezen van het boek duidelijk. Een realistisch scenario die perfect is geschreven door Carlsson en vertaald door Neeltje Wiersma. Carlsson is in deze omgeving opgegroeid en dat is te merken. Hij weet de sfeer goed neer te zetten. Helaas wordt het boek een thriller genoemd maar dat is niet helemaal juist. Uitgeverij Cargo zegt zelf over het boek: Carlsson lees je niet omdat je wilt weten wie de dader is, wel omdat je wilt weten wie de mensen zijn die de dader willen vinden. Weten wie het zijn wil je inderdaad weten en in het derde en laatste gedeelte van het boek word je alsnog meegezogen in een thriller. Het is een verhaal over wat de impact is van het wonen in een dorp als Marbäck waar al een vooroordeel is geveld als er in een familie het kwaad zit. Er hoeft maar iets te gebeuren en de voortekenen zijn duidelijk.
Naar aanleiding van deze post van Hip en Kleurig waren we wat eerder vertrokken van huis om de vuurtoren en de Duitse bunkers in Hirtshals, Denemarken te bekijken voordat we de boot opgingen van Hirtshals naar Kristiansand, Noorwegen. De informatie die ik had opgezocht in de post over Sirevåg kystfort komt goed uit. Bij het bekijken van de foto's stonden op de bunkers in Hirtshals ook weer Regelbau nummers bij de ingang van de bunkers.
Meer informatie over het bunkermuseum is te vinden op de VHM website. Op de website van Festungen is meer te vinden over de Atlantik Wall. Door deze post en de vorige post ben ik weer wat meer gaan verdiepen in de Tweede Wereldoorlog, hoe is deze ontstaan en hoe was het verloop van de oorlog. De Atlantik Wall was daarvan een onderdeel die in 1942 gestart werd en zeven maanden later klaar moest zijn. Bij de aanvang van de bouw had Duitsland onvoorziene problemen met de strijd tegen de Sovjet Unie tijdens Operatie Barbarossa. De beste soldaten werden naar het oostfront gestuurd en de 8000 Atlantik Wall bunkers werden bemand door 300.000 onervaren soldaten. Het resultaat is bekend en de bunkers zijn een herinnering aan een periode die velen helaas nog steeds tot verbeelding spreken.
