Rendiervolk in leven en dood - Bernhard Nordh

Boek details:
Auteur: Bernard Nordh
Oorspronkelijke titel: Fjällfolk
Vertaling: S. en E. M. v.d. Noordaa-Franzén
Titel: Rendiervolk in leven en dood (2e deel van de omnibus "Het geslacht Pålsson")
Jaartal: 1984
Bladzijden: 216
Uitgeverij: Elsevier
ISBN: 9010050637

Het geslacht Pålsson

"Rendiervolk in leven en dood" is de opvolger van "In de schaduw van het Marsgebergte". Over het 1e deel heb ik het uitgebreid gehad in deze blogpost. Het 2e deel speelt zich af op dezelfde locatie, dus in het Marsliden gebergte maar dan 15 jaar later. Lars en Britta Pålsson hebben in totaal 10 kinderen gekregen. Vier ervan zijn niet meer in leven. De 2 oudste zoons (Paul en zijn vrouw Margareta en Sven-Olov en zijn vrouw Olivia) hebben een eigen hut gebouwd en de oudste dochter Erika gaat spoedig trouwen met Pelle uit Saxnäs. De zonen Aron en Jonas en dochter Marta wonen nog bij Lars en Britta. Hans en Greta Persson wonen ook op Marsliden.

De familie Pålsson staat in dit 2e deel nog steeds tussen de kolonisten en de Lappen. Het verhaal draait om de strijd waar het grensgebied van de Lappen eindigt. In dat grensgebied wonen de kolonisten en die zouden moeten verdwijnen als de Lappen gelijk krijgen. Daar tussendoor beleef je de avonturen van voornamelijk Jonas. Oude bekenden uit deel 1 zijn weer aanwezig. De Lappen Turi en Vanni met hun dochter Elly. De kwaadaardige Lap Niel zorgt nog steeds voor ellende. Beren, veelvraten, bevallingen, honger en liefde komen allemaal aan bod. Genoeg ingrediënten voor weer een spannend verhaal. In het verhaal komt ook een notstock in voor. Een notstock is een muziekinstrument. Ik had er nog nooit van gehoord. Dus even zoeken en ja hoor, op de Psalmodikon website staan een aantal notstock instrumenten.

Notstock instrumenten

Heb ik er nu eindelijk een beeld bij .

Er is over dit 2e deel weinig informatie te vinden. De meeste informatie staat in de epiloog van het boek waaruit blijkt dat de verhalen van Pålsson afkomstig zijn van Jonas Larsson, de zoon van Lars Pålsson. Volgens Cor Wursten heeft Nordh in 1936 een tijd rondgereisd in het Marsliden gebied en gesprekken gevoerd met mensen die uit eerste of tweede hand geschiedenissen over die eerste kolonisten konden vertellen. Vooral Jonas heeft veel aan Nordh doorverteld. Dit verklaart dat het verhaal om Jonas draait. Op de foto hieronder staat Jonas Larsson, gefotografeerd door Bernard Nordh. De foto is afkomstig van de Bernard Nordh website: www.bernhardnordh.se.

Jonas Larsson

De epiloog over Marsliden is geschreven in 1938. Dit is 82 jaar nadat Pålsson zich had gevestigd in de schaduw van het Marsgebergte. Marsliden is in 1938 een gehucht met 8 gezinnen. Belangrijke gebeurtenissen waren:

• 1918: In dit jaar kwam de ruil van eigendommen tussen de kroon en kolonisten tot stand en de staat betaalde de bedragen die gestort waren voor terreinen, welke van geen nut voor de kolonisten bleken te zijn.
• 1918: Marsliden kreeg een telefoonverbinding. Spoorweg tot Vilhelmina kwam gereed. Van Marsliden naar het dichtsbijzijnde spoorwegstation bedroeg 110 km ipv de bijna 400 km eerder.
• 1938: Elektrisch licht.

In de epiloog wordt Kroksjo-Fjällboberg (Pålsson woonde hier oorspronkelijk) aangehaald. 55 van de 60 ingezetenen verhuisden naar Amerika. Dit verhaal wordt verteld in het 3e deel "Als de vorst haar geesel zwaait".

Zoals ook met het eerste deel is gebeurd, heeft Wil Vening dit 2e deel bewerkt naar de moderne tijd en als titel "In het spoor van de rendieren" meegegeven. Dit deel is net als het eerste deel een grootletterboek. In dit boek helaas geen voorwoord van Wil Vening.

Wil Vening - In het spoor van de rendieren

Ik heb toch nog een aantal mooie foto's van Jonas Larsson en Bernard Nordh gevonden waaronder 2 van Jonas met de notstock. De foto van Nordh met Helge en Elise Kanon is ook interessant. Stina Kanon was de vrouw van Jonas Larsson.

Jonas Larsson

Bernard Nordh, Helge Kanon en Elise Kanon

Bernard Nordh en Jonas Larsson

?, Hulda Ahlenius, ?, ?, Jonas Larsson, Esbjörn Nilsson, Lennart Larsson en Amanda Jonsson

Als laatste het familieoverzicht van Pålsson opgenomen.

Familieoverzicht

Olnispagården

Olnispagården, (Ola Nils Persgård), een hembygdsgård in Sälen gelegen aan de Västerdalälven. Het was een familieboerderij uit de 16e eeuw. De dertiende generatie van de familie leefde hier tot 1945. De meeste gebouwen zijn opgericht in de 19e eeuw. In 1967 werd de boerderij een beschermd gebouw.

Folk traditie associeert Olnispagården met Gustav Vasa, koning van Zweden in 1523-1560. Tijdens zijn vlucht naar Noorwegen in de winter van 1520-1521 wist hij te ontsnappen aan de Deense soldaten. Er wordt gezegd dat hij hier de nacht heeft doorgebracht. Skiërs van Venjan haastten zich door de bossen en haalden Gustav, die sneeuwschoenen aanhad, in. Hij werd overgehaald om terug te keren en met succes ging hij de strijd aan tegen de Deense heerschappij. De ontsnapping door de verlaten bossen in de 16e eeuw gaf aanleiding tot 's werelds grootste ski-race, de Vasaloppet, die elk jaar is gehouden sinds 1922.

De kunst van het bouwen van blokhutten heeft een duizendjarige traditie in Zweden. Het werd overgenomen door Vikingen op hun reizen naar het oosten. Hout is het natuurlijke bouwmateriaal in de beboste gebieden.

De lengte van de blokhutten maakte het praktisch om vele kleine gebouwen op te richten met verschillende functies, zoals woonhuis, stal, winkels en huizen voor de verschillende soorten banen.

De gebouwen op een boerderij vormen een vierkant met daarin een open plek. Deze opstelling gaf bescherming tegen het grimmige klimaat, tegen wilde dieren en tegen allerlei bovennatuurlijke wezens en natuurlijke krachten.

Vanwege het brandgevaar waren de smederij en de drogerij altijd gevestigd buiten de vierkante opstelling, net als het pakhuis waar kostbaarheden, graan en voedsel werden gehouden.

De gebouwen op de boerderij:

1. Tweepersoons huis, twee huizen samen gebouwd met een veranda en een kleine kamer ertussen. De twee helften zijn van verschillende leeftijden, de linkerkant is het oudste. 
2. Houten stal met een vide en open stalschuur. Op de bovenste verdieping zijn er slaapplaatsen die werden gebruikt in de zomer.
3. Stal met overdekte poort en hooischuur, 1874. 
4. Stal, 1800.
5. Voederschuur, 1800. 
6. Dorsen schuur, 1800. Graan werd hier gedroogd totdat het gedorst werd. Het dorsen vond plaats voor de kerst. 
7. Kelder voor voedselopslag. 
8. Opslaghuis, 1800. Dit werd gebruikt om voedsel, graan en waardevolle spullen op te slaan. Het werd gebouwd op palen om de ratten en muizen buiten te houden. 
9. Smederij, einde van de 18e eeuw. IJzerbewerking was een belangrijk bijproduct in het gebied. De smederij is van een vroege type zonder een schoorsteen. De rook werd afgevoerd door een gat in het dak.
10. Boothuis, 1800, met twee Lima boten. De Lima boot, een slanke, soepele boot, perfect voor rivieren en stroomversnellingen, heeft een historie die terug gaat tot de Vikingtijd. Het werd meestal gebouwd door families die trouw bleven aan de scheepsbouw traditie door de eeuwen heen. 
11. Schoolgebouw uit 1872. Is nu een school museum.
12. Bühne.
13. Schuur gebouwd in 1859.
14. Olnispastugan, een dorpszaal voor Sälen, met een zaal, weefkamer en bakkamer, werd geopend in 1999.

Plattegrond Olnispagården

Olnispagården

Informatiebord

Olnispagården

3 Stal met overdekte poort en hooischuur

1 Tweepersoons huis

Meiboom

3 Stal met overdekte poort en hooischuur

1 Tweepersoons huis

1 Tweepersoons huis

Overzicht. Links nummers 5 en 4, recht vooruit nummer 2 en 3, rechts nummer 1.

10 Boothuis

8 Opslaghuis

7 Raam van het keldergebouw

12 Bühne

Het was al laat. Toen we bij de bühne aankwamen bleek dat er een soort expositie was. Het was de expositie van Galleri Hjort i Sälen. De eigenares wou net inpakken. Gelukkig waren we nog net op tijd. Leuk gesprek gehad. Meer over Hjort i Sälen komt in een andere blogpost.

Hjort i Sälen

Brug over de rivier Västerdalälven

Lima boot

Olnispagården

Meer informatie over Olnispagården is te vinden op de websites www.olnispasidan.se en www.webbplats.org/olnispa/olnispagard.htm.

Sälens flygplats

We verbleven een aantal dagen in Sälen, een dorpje in Dalarna. In de buurt van Sälen kwamen we onderstaand bordje tegen.

Sälen flygplats

Sälen flygplats, klinkt als een vliegveld. Natuurlijk even kijken. Na een lange weg komen we inderdaad bij een vliegveldje. Het was er uitgestorven.

Vliegbaan

Vliegbaan

Hangar

Windzak

Grote vlakte

Rörbäcksnäs 1620ft

Uitzicht vanaf parkeerplaats

Tot zo ver de foto's. Nu de informatie. Het vliegveld wordt geëxploiteerd door vliegclub SFK:

De vliegclub heeft een eigen website, namelijk http://www.salenflyg.se. Hier staat informatie over de vliegclub, vliegveld en de vliegtuigen die de SFK in bezit heeft. Het vliegveld heeft een baan van 1199 meter met 30 meter breedte. De baan is geplaveid tot 23 meter breed. In de hangar Rörbäcksnäs 1620ft staan zeer waarschijnlijk de vliegtuigen. We hebben er niet ingekeken. Iemand anders heeft dat wel gedaan en heeft door een kier de onderstaande foto genomen. Op deze website staat de foto en nog meer interessante informatie en foto's.

Foto afkomstig van deze website

Het zag er uitgestorven uit, maar dat is dus schijn. Er wordt wel degelijk gevlogen en men wil zelfs uitbreiden. Dit is na te lezen op onderstaande artikelen:

• http://nwt.se/vasterdalarna/article1146816.ece
• http://www.flygtorget.se/aktuellt/artikel/?id=8467 

Het vliegveld is virtueel beschikbaar volgens mij. Dat is namelijk te lezen in deze discussie. In de discussie staan mooie simulatie foto's. Ik heb er 2 van gebruikt in deze blogpost.

Simulatie afbeelding

Simulatie afbeelding

The 13th warrior

Filmdetails:
Titel: The 13th warrior
Regisseur: John McTiernan
Jaar: 1999
Verhaal: Michael Crichton
Acteurs: Antonio Banderas, Diane Venora en Vladimir Kulich
Duur: 102 minuten
IMDB cijfer: 6,4

The 13th warrior

The 13th warrior trailer

Naar aanleiding van een reactie van Timeless op de post van Båtsuoj deze film gekeken. De film is gebaseerd op het boek Eaters of the Dead van Michael Crichton.

Eaters of the dead

In het Nederland is het boek uitgegeven onder de naam De Mistmonsters. Hieronder de beschrijving van de film:

De Arabische dichter Ahmad Ibn Fadlan laat zijn oog vallen op de mooie echtgenote van een invloedrijk man in Bagdad en hij prompt weggepromoveerd als ambassadeur van een uiterst noordelijk gelegen gebied. Op weg naar zijn post komt de Arabier een stelletje Noormannen tegen, wiens barbaarse gewoonten hem aanvankelijk met walging vullen. Als de blonde krijgers terug naar huis worden geroepen om te vechten tegen de Wendol, mythische mensenetende wezens van de mist, blijkt echter dat Ahmad Ibn Fadlan de door de zieneres voorspelde 13e krijger is, die mee moet om de missie tot een goed einde te brengen. (Bron: Moviemeter).

Een uitgebreide samenvatting is te lezen op Wikipedia. Het verhaal is gebaseerd op het Beowulf en Grendel verhaal. In de film is Buliwyf gebaseerd op Beowulf en de mensetende wezens Wendol moeten Grendel voorstellen. Als men het verhaal van Beowulf kent, komen een aantal onderdelen in de film bekend voor. De films Beowulf en Beowulf & Grendel had ik al gezien, dus het verhaal kwam erg bekend voor. Het verhaal van Beowulf en Grendel is afkomstig uit een gedicht die zich afspeelt tussen de jaren 450 en 600 in Denemarken en Zuid-Zweden. Het is een fictief gedicht, maar er komen personen in voor die waarschijnlijk echt bestaan hebben.

1e bladzijde van Beowulf

Op Wikipedia staat informatie over het gedicht. Ook is er een klein gedeelte van het gedicht weergegeven. Interessant is dat volgens archeoloog Birger Nerman de mogelijke graftombe van Beowulf in de omgeving van Skalunda, Vastergotland ligt. Deze heuvel is tot op de dag van vandaag nog niet onderzocht.

Grafheuvel nabij Skalunda, mogelijk die van Beowulf

Meer informatie over Beowulf is te vinden op Wikipedia. De film "The 13th warrior" heeft als vreemde eend in de bijt de Arabische dichter Ahmad Ibn Fadlan. Een vreemde combinatie, een Arabische dichter met de Noormannen. Het lijkt compleet uit de lucht gegrepen te zijn, maar Ahmad Ibn Fadlan heeft echt bestaan. 

Manuscript van Ahmad Ibn Fadlan

Ahmad Ibn Fadlan staat bekend om zijn contact met de Vikingen. Hij was ooggetuige van een boot begrafenis van de Volga vikingen. Zijn bevindingen hierover zijn in dit PDF bestand te lezen. Dat Ahmad Ibn Fadlan het verhaal van Beowulf heeft opgeschreven is natuurlijk onzin. Het is wel de basis van een mooi verhaal en met deze achtergrond is de film erg interessant. Wat volgt zijn een aantal Youtube films. De scene van de boot begrafenis, de scene van het Viking gebed en als laatste de volledige film.

Viking begrafenis

Viking gebed

"Lo there do I see my father. Lo there do I see my mother and my sisters and my brothers. Lo there do I see the line of my people, back to the beginning. Lo, they do call to me, they bid me take my place among them, in the Halls of Valhalla, where the brave may live forever."

"Se där ser jag min fader. Se där ser jag min moder och mina systrar och mina bröder. Se där ser jag i linje med mitt folk, tillbaka till början. Se, de gör uppmaning till mig, så bjud mig ta min plats bland dem, i det hallarna i valhalla, där de modiga får leva för evigt."

 Volledige film

Bij het zoeken naar informatie kwam ik nog de website Movie Props tegen. Op deze website staan hier een aantal onderdelen uit de film.

Viking funeral

Het boek Eaters of the dead staat ondertussen op de e-reader. Ga die een keer lezen.