Een vlek op de toendra - Reisnotities over Lapland - Gerrit Jan Zwier

Boek details:
Auteur: Gerrit Jan Zwier
Titel: Een vlek op de toendra
Jaartal: 1991
Bladzijden: 153
Uitgeverij: De Prom

Ik had eigenlijk nog nooit van Gerrit Jan Zwier gehoord totdat hij aanwezig was als deelnemer op Schokland 2012. Hier heb ik nog een blogpost over geschreven en wel deze. Hier signeerde hij zijn boeken en vanaf dat moment werd Gerrit Jan Zwier voor mij bekend. Pas geleden nog een boek van hem gelezen en wel dit boek. De bibliografie van Gerrit Jan Zwier is te vinden op de website van Schrijversinfo.

Gerrit Jan Zwier

Recensies:

• Recensie NRC Boeken 
• Recensie NDB Biblion

In de recensies recenseert men het boek "Altijd Lapland". Altijd Lapland is een geheel herziene en uitgebreide editie van "Een vlek op de toendra". Zie hier..

Het boek "Een vlek op de toendra" bestaat uit 11 hoofdstukken en wel de onderstaande:

1) Voorwoord
2) Altijd Lapland
3) De lokroep van het noorden
4) Intermezzo - Diep in zijn ziel zetelt de achterdocht (Jonas Lie)
5) 'En bovendien ben ik sexy'
6) Intermezzo - Hoe je met ski's op wolven jaagt (Johan Turi)
7) Nooit meer veldwerk
8) 'Lead on, MacDuff!'(Fragmenten uit mijn onderzoeksverslag)
9) Intermezzo - Een Lapse versie van Jaws
10) Terug naar Lapland
11) Verantwoording

Gerrit Jan Zwier is op 19 jarige leeftijd (1966) naar Noord-Scandinavië gelift en is daar een half jaar gebleven. In 1972 is Gerrit Jan er weer heen geweest en wel 2 maanden in Suosjavvre te Finnmarken als veldwerker voor de studie antropologie. Na 16 jaar (ik weet niet of dat vanaf 1966 of 1972 is) is Gerrit Jan er weer heen geweest om te kijken of er iets veranderd was in die vlek op de toendra. Het boek geeft de indrukken en ervaringen van Gerrit Jan weer. Gerrit Jan haalt tevens een groot aantal indrukken en ervaringen van andere Nederlanders aan in het boek. Deze Nederlanders maakten in het verleden een reis naar Lapland. Ook worden er een aantal boeken aangehaald die te maken hebben met Lapland in het algemeen (Turi en Valkeapaä).

Ik heb een lijst gemaakt van boeken en schrijvers die Gerrit Jan aanhaalt in zijn boek "Een vlek op de toendra". Hieronder de lijst van boeken:

• Reizen naar het Noorden - Jan Huygen van Linschoten 
• Een zomer in het noorden - Gerard Keller 
• Het koude noorden - J.J.A. Goeverneur (Jan de Rijmer) 
• Wandelingen in Noorwegen - H.W. van der Meij 
• Op reis door Zweden - Marcellus Emants 
• Een zomerreisje door Lapland (Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap) - J.M. Proot 
• Naar de Lofoten en Lapland - Mevrouw D. Logeman-Van der Willigen 
• De Aarde en haar Volken (1929) - H.J. Donker
• Verloren paradijs - Milton 
• Zweden en Lapland - Van der Sleen
• Lasse Länta - Cor Bruijn 
• Toivo de gestolen zoon (1980) - Carel Beke 
• Padjelanta - Anton Quintana 
• Sprookjes, vertellingen en sagen uit Lapland (1977) - Nancy en Frederik de Graaf 
• Same Ätnam - Frederik de Graaf
• Regen over Ritsemjokk - F. van den Bosch (verhaal uit het boek "In een plooi van de tijd")
• Avenue reisverhalen van Jan Cremer. De Lapland reis van Cremer is waarschijnlijk in het boek "De Wilde Horizon" opgenomen. 
• Nooit meer slapen - W.F. Hermans 
• Turi's book of Lappland - Johan Olafsson Turi 
• Greetings from Lappland - Nils Aslak Valkeapää

De lijst is niet geheel compleet. Her en der worden er nog een paar schrijvers aangehaald. Deze heb ik niet opgenomen in de lijst. Van een aantal boeken kon ik geen informatie op internet vinden.

Het boek geeft een goed inzicht hoe het leven er aan toe gaat in vooral Noors Lapland is. Het gaat vooral over de zomers. Enkele passages gaan over de enorme hoeveelheid muggen in de zomer en de teruggetrokkenheid van de Lappen. We zijn zelf deze zomer een aantal dagen rond de poolcirkel geweest en dit zorgde ervoor dat een aantal beschrijvingen me wel erg bekend voorkwamen. Tijdens het veldwerk van Gerrit Jan heeft hij het over de grote hoeveelheid muggen en de hittegolf zodat hij eigenlijk opgesloten zit in de fjellstue waar hij verbleef. Er waren geen horren aanwezig en de ramen konden vanwege de muggen niet open. Dit hadden we zelf ook meegemaakt in de stuga van Kronogård camping. De ramen van de stuga konden bijna niet open en zodra je deze open deed, vlogen de muggen met zijn allen naar binnen. Er waren geen horren aanwezig en tijdens ons verblijf was het best wel warm. Geen hittegolf, maar wel zo'n 23 graden. Het werd 's nachts bloedheet in de sterk geïsoleerde stuga. Niet normaal. Ik kan me de situatie van Gerrit Jan in Suosjavvre levendig voorstellen :-).

Het hoofdstuk "Een Lapse versie van Jaws" is ook erg interessant. Ik vis niet, dus wist niet dat een snoek zo kon bijten. Even opgezocht op internet en kwam daar ook verhalen tegen over bijtende snoeken. Op Youtube staan tevens een aantal filmpjes over bijtende snoeken.

Bijtende snoek

Resultaat

Het boek geeft een goed inzicht in hoe men vroeger over de Lappen dacht. Gerrit Jan Zwier is ontzettend goed op de hoogte van de boeken die in de loop der tijd geschreven zijn. Soms moet een schrijver het ontgelden in dit boek van Gerrit Jan, vooral de verhalen van Jan Cremer worden ontkracht. Leuk boek om wat meer te weten te komen over Lapland.