Dit jaar geen terugblik over 2017 maar natuurlijk iedereen wel een goed en gezond 2018 gewenst. Nu verder met ons bezoek aan Moderna Museet in Stockholm vorig jaar zomer.
Na het teleurstellende bezoek aan het ArkDesk museum zijn we naar het aanliggende Moderna Museet museum gegaan. Het museum heeft de moderne kunst als thema. In 1958 werd het museum officieel geopend. In 1989 werd er besloten om een nieuw museum te bouwen. De Spaanse architect Rafael Moneo heeft het nieuwe gebouw ontworpen. Van 1994 tot 1998 werd het museum tijdelijk verplaatst en werd het oude museum verbouwd tot wat nu het aangrenzende ArkDes museum is.
Het nieuwe Moderna Museet werd op 12 februari 1998 voor het publiek opengesteld en sinds februari 2016 is het museum gratis toegankelijk. De kunst in het museum is afkomstig uit Zweden en Scandinavië (volgens Wikipedia zo’n 3700 werken). Daarnaast is er internationale kunst, tekeningen, fotografie, film en video te zien.
Genoeg te zien dus en de camera had het weer eens druk. Helaas was ik de enige van ons vieren die het interessant vond, dus werd het bezoek wat ingekort. Toch nog aardig wat gezien. Veel interessante en ook minder interessante kunst. Kijk maar met me mee.
Naast het Blog Zweden blog heb ik nog een ander blog, namelijk Scandinaviëblog. Dit blog was een probeersel om met meerdere mensen een nieuw blog op te zetten. Het experiment staat al een aantal jaar stil en het kost mij teveel tijd om twee blogs te onderhouden. Omdat er toch wel interessante informatie op staat, zet ik een voor een de blogs over naar Blog Zweden. De post over Myrkur verscheen op Scandinaviëblog op 22 maart 2015.
In het weekend van 19 maart 2015 kwam ik op Facebook het onderstaande bericht tegen:
Ik kende Myrkur niet en besloten om toch even te luisteren. Geen idee wat ik ervan moest verwachten. Het nummer Nattens Barn begint als een folk nummer totdat de muziek begint. Daarna wordt het een metal nummer. Ik moet zeggen dat ik aangenaam verrast ben door de muziek. Nieuwsgierig geworden ben ik naar informatie over Myrkur gaan zoeken. Dat is dan nog interessanter. Myrkur is een project van de Deense muzikante Amalie Bruun. De naam Myrkur is tevens een nummer van de band Sigur Rós. Dit nummer is hieronder te horen.
In 2014 heeft Myrkur de eerste EP uitgebracht. Op dat moment was het nog niet bekend wie Myrkur was. Uiteindelijk bleek het dus Amalie Bruun te zijn. Amalie Bruun is een Deense singer, songwriter en model en is geboren in Kopenhagen. In 2006 heeft ze haar debuutalbum uitgebracht onder haar eigen naam. Daarna volgden er nog een aantal EP's. Ze is tevens model en ze heeft onder andere meegespeeld in een reclamespot van Chanel. Deze is hieronder te zien:
Amalie heeft bijna alles zelf gedaan met betrekking tot Myrkur. Ze heeft de nummers in de afgelopen jaren geschreven en eigenlijk was het niet de bedoeling om ze uit brengen. Dit is uiteindelijk toch gebeurd. Meer informatie over dit bijzondere verhaal is te lezen op de onderstaande websites:
Bijna drie jaar later na het schrijven van de blogpost over Myrkur is gebleken dat Myrkur geen eendagsvlieg was. Ze maakt nog steeds muziek en vaak ook folkmuziek. Die vind ik persoonlijk het beste.
Samenvatting: De jaren 20. De Deense kunstenaar Einar Wegener (Eddie Redmayne) wordt door zijn vrouw Gerda benaderd om in vrouwenkleren te poseren wanneer een van haar modellen niet aanwezig is. Einar besluit later om als Lili Elbe door het leven te gaan en ondergaat daarbij een geslachtsverandering.
De film: The Danish Girl is een film gebaseerd op het gelijknamige boek Het Deense meisje van David Ebershoff. Het boek van David Ebershoff is dan weer losjes gebaseerd op de biografie Man into
Lili Elbe
woman van Lili Elbe uit 1933. Lili Elbe is geboren als Einar Wegener te Vejle op 28 december 1882 en gestorven te Dresden op 13 september 1931. Ze was een Deense kunstschilder(es) en is een van de eerste transseksuelen die een geslachtsaanpassende operatie ondergingen.
Ik had nog niet eerder van haar verhaal gehoord. Na het zien van de film wel en ik moet zeggen, de film zit goed in elkaar. Het leven rond de jaren twintig wordt goed weergegeven en het verhaal begint in Kopenhagen 1926. Einar is een succesvolle schilder en is getrouwd met Gerda. Gerda schildert ook maar is niet zo succesvol als haar man. Dit veranderd als ze voorstelt om Einar als model te gebruiken. Einar moet daarvoor in vrouwenkleren en dit is het begin van de transformatie van man naar vrouw. Natuurlijk is dit in het echt niet zo gebeurd en dat is dan ook de kritiek op de film. Het volgt niet het echte verhaal van Lili Elbe. Kan ik wel begrijpen omdat je dan een compleet ander verhaal krijgt. In het echt waren er namelijk vijf operaties nodig voor de geslachtsaanpassing en in de film maar twee. In de film blijft Gerda trouw aan Einar terwijl ze in het echt waarschijnlijk lesbische gevoelens had. Dat laatste zou aannemelijker zijn dan het verhaal in de film, want niet alleen voor Einar veranderd alles. Voor Gerda veranderd er eigenlijk nog veel meer. Zo was ze getrouwd met een man en zo moet ze samenleven met een vrouw. Om dit vol te houden moest ze haast wel gevoelens voor vrouwen gehad hebben. Het verklaart in ieder geval wel waarom ze in de film zo trouw blijft. Tijdens het kijken kon ik het niet zo goed verklaren.
Conclusie:
Een film over de eerste transgender rond de jaren 1930. Een thema wat tot op heden nog steeds niet volledig geaccepteerd is. Hoe zou het dan vroeger zijn geweest? De film is wat dat betreft vrij netjes. In het echt moet het er veel heftiger aan toe gegaan zijn vermoed ik. Het echte verhaal van Lili is in het kort geschetst in dit artikel van Telegraph. Interessant is ook hoe de regisseur het voor ogen heeft in dit interview met NRC. Zelf vond ik het interessant om een kijkje in het leven van Lili Elbe te krijgen. Einar/Lili (gespeeld door Eddie Redmayne) en Gerda (gespeeld door de Zweedse Alicia Vikander) zorgen ervoor dat de film boeiend blijft.
Wat me opviel is dat de eindscène bergachtig was terwijl Denemarken zo plat als een dubbeltje is en vooral het gedeelte waar Velje, Jutland ligt. Waarom de eindscène op een berg plaatsvond is te lezen in dit artikel. Het zijn geen beelden van Denemarken, maar van Noorwegen en het Engelse Kent op het eiland Sheppey. Ondanks dat toch mooie beelden.
Meer over het leven van Lili is hier te vinden. Meer over de werken van Gerda is te zien in het onderstaande Youtube filmpje.
Flaptekst: Een onmogelijke liefde in oorlogstijd. Lapland, zomer 1944. In de aderen van de vroedvrouw stroomt het kokende bloed van haar vermoorde vader. Sinds haar kindertijd leeft ze in een wereld die stinkt naar urine en carbol. Tot ze hem ontmoet, de Duitse luitenant in zijn glimmende SS-laarzen. Hij ziet haar, besmeurd, een navelstreng tussen haar tanden, en kijkt haar aan zoals nooit iemand haar aankeek. Zij zal deze man volgen, desnoods naar het einde van de wereld.
De film:
Na het zien van de verfilming van het boek, werd ik wel heel nieuwsgierig naar het boek zelf.
De auteur:
De schrijfster is de in 1978 geboren Finse Katja Kettu. Vroedvrouw is het enige boek die naar het Nederlands is vertaald. Er is vrij weinig informatie over Katja Kettu te vinden. Over haar voorouders des te meer. Het boek is namelijk gebaseerd op dagboekfragmenten en aantekeningen die zijn gemaakt door mensen uit de tijd van de Tweede Wereldoorlog. Helena Angelhurst, de dochter van de naamloze vroedvrouw kreeg deze in 1985 in haar bezit. De naamloze vroedvrouw is de grootouder van Katja Kettu. Het voorwoord (Sammatti 8 mei 2011) en nawoord (Sammatti 20 oktober 2011) is van Helena Angelhurst.
Het boek:
In het voorwoord van Helena Angelhurst kom je te weten dat de dagboekfragmenten en aantekeningen gemaakt zijn door mensen uit die tijd. Helena heeft ze in 1985 in haar bezit gekregen. Ze zaten in een met kurbitsschilderingen versierde hutkoffer. Die koffer komt regelmatig voor in het boek. In het boek staan berichten van Vuurtronie en Walvisvaarder en van de vader van de vroedvrouw. Codenaam Redhead verwijst naar berichten die werden verzonden naar de contactpersoon van de Gestapo en de RSHA, de overkoepelende veiligheidsdienst van het Derde Rijk, terwijl de Walvisjager betrekking heeft op signalen van de geallieerde inlichtingendienst SOE (Special Operations Executive). De Dodemansfjord locatie is onduidelijk. Een deel van de coördinaten verwijzen naar de westelijke oever van de Ifjord, een deel naar de Varangerfjord of ergens in de buurt van Kirkenes.
Het verhaal bestaat uit zes delen. Het eerste deel begint met het hoofdstuk Oktober. Dodemansfjord 1944. Het gaat over een ongeletterde vroedvrouw die al haar kennis in de laatste maanden van de oorlog heeft vergaard. De vroedvrouw werkt in Salmijärvi. Ze heeft de hele regio Parkkina en Liinahamari onder haar hoede gekregen nadat Aune Näkkälä onpasselijk was geworden. Aune Näkkälä is ook vroedvrouw en heeft de vroedvrouw als haar kind gezien. Hoe een bevalling er in die tijd eraan toeging is te lezen in het volgende fragment:
Kind nummer acht voor de vrouw van boer Pöykkö. De bilnaad was zodanig opgerekt dat ze moest haasten om d'r onderbroek met een schapenschaar doormidden te knippen zodat het kind erlangs kon.
Daarnaast was er veel werk want zoals Aune Näkkälä vaststelde toen de Duitsers kwamen: 'Niemand wordt 'r beter van als 'r tweehonderdduizend ruwe bonken vrij rondrennen door de wildernis. Dan krimpt de veestapel en het aantal kuise wichten.'
De vroedvrouw heeft als bijnaam Kwaaieoog gekregen. Deze heeft ze gekregen nadat ze haar eerste foetus in 1929 hem (Jaakkima) uit haar handen had laten glippen en sindsdien moet ze dit kruis dragen. De vader van vroedvrouw was in 1918 tijdens de burgeroorlog in Lainaanranta gedood en had met haar moeder in zonde geleefd, in een illegale bierbrouwerij in Sahanperä, een wijk van Rovaniemi waar veel louche volk woonde. Naast de algemeen bekende bijnaam Kwaaieoog was het ook algemeen bekend dat de vroedvrouw geen kinderen kon krijgen. Niemand wist eigenlijk precies waarom niet.
Het boek speelt zich dus af in Fins Lapland ten tijde van de Tweede Wereldoorlog en dan voornamelijk de periode 1944-1945. In Fins Lapland waren ongeveer 200.000 soldaten gestationeerd, meer dan de totale bevolking in Fins Lapland. De Finnen waren niet in oorlog met de Duitsers. De Duitsers hielpen de Finnen tegen de Sovjet-Unie. Gevolg was dat de Finse vrouwen relaties kregen met de Duitsers. Dit gebeurde ook in Nederland. In Nederland lag de situatie wat anders dan in Finland. Finland en Duitsland waren bondgenoten. In de loop van 1944 veranderde dit. Finland en de Sovjet-Unie hadden op een gegeven moment een wapenstilstand en vlak daarna sloten ze de vrede. Dit betekende dat Finland en Duitsland geen bondgenoten meer waren maar vijanden. Een voorwaarde van de vrede tussen Finland en Sovjet-Unie was dat de Duitsers uit Finland werden gedreven.
In deze situatie (toen de Finnen nog samenwerkten met de Duitsers) ontmoet de vroedvrouw op een dag de Duitse SS-officier Johannes Angelhurst en raakt op slag verliefd op hem. Ze volgt hem zelfs naar kamp Titovka Zweiglager 322, een voormalig doorgangskamp dat een permanenter karakter heeft gekregen, door zich voor te doen als verpleegster. Hoofd van het kamp is Kriegsgefangenen-Bezirkskommandant Lappland, Poolvos Eduard Dietl. Ze wordt vanaf dat moment betrokken in de oorlog. Het verhaal wordt de ene keer verteld vanuit de vroedvrouw en de andere keer vanuit Johann Angelhurst. Het verhaal is niet chronologisch en dit is in het begin best wel verwarrend. Op een gegeven moment ben je eraan gewend en moet je het goed in de gaten houden wie aan het woord is in welke periode, want er wordt vaak teruggeblikt naar het verleden. Omdat de Finnen en de Duitsers bondgenoten zijn, is het geen probleem voor de vroedvrouw om als verpleegster in het kamp te werken. Als zuster krijg je een inkijk in het kamp en hoe het eraan toeging. Vooral de gevreesde Operation Kuhstall, een schuur middenin het kamp, wordt vaak genoemd. Het duurt lange tijd voordat er wordt verteld wat er in de Koestal gebeurd. De vroedvrouw belandt er namelijk zelf in als de Finnen plotseling tegenstanders van de Duitsers zijn geworden.
In het kamp heerst kampleider Herman Gödel. Gödel wist wat Johann in de Babi Jar groeve had gedaan. Johann weet het zelf niet meer. Het is uit zijn geheugen gewist. Het was een actie waardoor Johann de Slager van de Oekraïne wordt genoemd. Dit feit heeft een enorme impact op het leven van Johann en daarmee ook op de vroedvrouw. Johann zat hierdoor aan de adolphine.
Conclusie:
We zijn opgegroeid in de schoolbanken met de geschiedenis van de oorlog in Nederland. Hoe de oorlog in Fins Lapland eraan toe ging, heb ik nooit meegekregen en is ook nooit verteld op school. Naast de schoolinformatie heb ik daarbuiten ook wel naar informatie gezocht, maar ook toen wist ik niet van het bestaan van de oorlog in Finland. Totdat ik me begon te interesseren voor Scandinavië. Vanaf die tijd werd de situatie duidelijker. Het boek en de film Vroedvrouw geeft veel meer informatie over hoe het er in die periode aan toe ging. Het boek heeft dan ook nog eens een omstreden thema, namelijk de relaties van de Finse vrouwen met de Duitsers. Zijn de Finse vrouwen per definitie dan slecht? Zijn er in die periode dat Finland en Duitsland bondgenoten waren niet meer dingen gebeurd? Schaamt Finland zich voor de periode dat men zij aan zij met Duitsland vocht? Was de veroordeling van de Finse vrouwen en de kinderen die uit deze relaties geboren werden wel terecht? Na het lezen van dit boek ben ik van mening dat het niet zo zwart-wit was in die periode. Het is een rauw en keihard verhaal geworden die bij mij een diepe indruk over die periode heeft achtergelaten. Je moet wel de aandacht bij het verhaal hebben, want de tijdswisselingen kunnen erg verwarrend zijn.
Wetenswaardigheden:
Jouni Näkkälä was de machtigste illegale-drankstoker van heel Lapland.
De vroedvrouw over Johann: De cameratas bungelde aan je schouder terwijl je liep, met rechte rug, en ik dacht: jouw neusbeen en mijn gebit zouden 't Derde Rijk nog een knap boegbeeld kunnen bieden.
Operation 1005: Graven die aan het begin van de oorlog zijn gegraven, worden geopend en de stoffelijke resten worden in graven met ongebluste kalk verbrand.
Over de toendra blaast de wind, in de schemer soest 't land.
Het veenpluis zingt een serenade, 't rendierkalf slaapt in 't zand.
De maan schrijdt naar 't ochtendgloren, nevel vangt 't veen in d' hand.
Gedeelte uit het verhaal: Een oude en een nieuwe foetus. Hoe zoiets mogelijk is, geen idee. Ik heb ooit een keer in Autti bij dezelfde vrouw twee kinderen ter wereld geholpen, eentje met rood en eentje met zwart haar. Duidelijk van twee verschillende vaders. Ze kwamen allebei met blauwe plekken en gebalde vuisten naar buiten en 't leek erop dat de roodharige geprobeerd had de ander met de navelstreng te wurgen.
Hier wat wetenswaardigheden over de liefde: Ik heb gemoord, mezelf vernederd, ben door 't slijk der aarde gekropen - voor jou. Ik ben mishandeld. Vreemdelingen hebben hun geslachtsdeel in m'n tandeloze mond gepropt, ik was gedwongen worst met een Balkansmaak door te slikken en dreigde te stikken in bedorven Georgisch levenszaad. Ik heb op bevel m'n kont omhooggestoken, m'n vingers naar binnen geduwd, m'n benen gespreid, in al m'n gaten zijn foute voorwerpen geramd, het ene na het andere, ik ben geslagen, bespuugd en besmeurd. Ik heb en ben bedrogen. Ik heb m'n God verstoten en hij mij. Ik heb m'n vader gevonden en verloren. Maar voor jou durf ik nog steeds te leven, want jouw bestaan maakt alle onrechtvaardigheid onbeduidend. Voor jou ben ik overal toe bereid. Voor jou ben ik bereid nu te sterven.
Op 12 november 2017 had ik het nog over de CD Eamiritni / Rimeborn van Elin Kåven. Een geweldige CD en wat schetst mijn verbazing vanmorgen? Al haar muziek is tot 3 januari 2018 gratis te downloaden via haar Bandcamp website. Natuurlijk gelijk gedaan en ben tijdens het maken van deze post de CD Jikŋon Musihkka / Frozen Music aan het luisteren. Hieronder het Facebook bericht van Elin Kåven.
Boek details:
Titel: Saga's van de Westfjorden en omstreken
Vertaling: Vertaald uit het Oudijslands door Marcel Otten
Verschijningsdatum: 2013
Bladzijde: 512
Uitgeverij: Athenaeum
ISBN: 9789025301439
Flaptekst: IJsland kent een bijzonder rijke traditie van saga’s. De bekroonde vertaler Marcel Otten selecteerde uit dit enorme corpus drie fascinerende saga’s en vertaalde ze uit het Oudijslands in sprankelend Nederlands. De saga van Gisli, De saga van de Grindbankbewoners en De saga van de mensen uit het Zalmrivierdal zijn verhalen over eer en bloedwraak, noodlot, trouw en heldenmoed. De saga’s nemen de lezer mee in een avontuurlijke wereld van sterke, onafhankelijke vrouwen en taaie, onverschrokken mannen. Ze geven een prachtig beeld van de fascinerende sociale verhoudingen in het pas bevolkte middeleeuwse IJsland.
Het boek:
Het boek is een vertaling van drie IJslandse saga's door Marcel Otten met een inleiding door de recent overleden prof. dr. M.C. Van den Toorn. De inleiding is een interessant stuk over de IJslandse geschiedenis. In iets meer dan een halve eeuw - van circa 870 tot circa 930 - werd het aanvankelijk onbewoonde IJsland gekoloniseerd door Noren, die daar tenslotte een bevolking van zo’n 50000 zielen vormden. Wat in de saga's vaak voorkomt is de Algemene landsvergadering, het Alding, dat eens per jaar bijeenkwam op Thingvellir (de Dingvelden) en nu een nationaal park is. In de inleiding worden niet alleen de drie saga's die in het boek vertaald zijn aangehaald, maar ook andere saga's zoals De saga van Njal, De saga van de Völsungen, De saga van Grettiren Verhalen uit de Vikingtijd. Allemaal vertaald door Marcel Otten. De saga’s in het boek zijn de zogenaamde Islendingasögur, de saga’s over de IJslanders zelf, ook wel geslachtssaga’s of familiesaga’s genoemd.
In de inleiding kom je onder andere te weten dat het graf van Gudrun uit de Laxdælasaga tot op heden bewaard is gebleven aan de voet van de heilige berg, Helgafell.
Daarnaast werd in de inleiding ook duidelijk dat de saga's lastig zijn om te volgen. In een saga komen een groot aantal namen voor die ook nog eens vaak hetzelfde zijn. Zou het mij lukken om de drie saga's te kunnen lezen en te volgen?
Het boek:
Het boek bevat de vertaling van de drie onderstaande saga's en het verhaal van Bolli:
De saga van de mensen uit het Zalmrivierdal - Laxæla saga
Het verhaal van Bolli - Bolla páttr
Elke saga begint met een overzicht van de familiebanden. Hieronder de familiebanden in De saga van Gisli:
Tijdens het lezen is het duidelijk dat de verhalen vroeger verteld werden en tijdens het vertellen dingen zijn aangepast totdat het verhaal op schrift terecht kwam. Het zijn verhalen die naar mijn mening verteld moeten worden. Het lezen kan wel, maar je moet goed bijhouden wie wie is. Door de vele namen en dan ook nog eens dezelfde namen vond ik het verwarrend en kon de aandacht er niet bij houden. Ik ben dan ook gestopt met lezen vlak voor het einde van de tweede saga. Het bleef niet meer hangen en ik was de draad van het verhaal kwijt. Jammer, maar de verhalen hebben mij toch inzicht gegeven in het verleden van IJsland. Vroeger en nu een bijzonder land. Ik ben er zelf nooit geweest, maar kan de vertellingen levendig voor mij zien in het IJslandse landschap. Ook bijzonder hoe men vroeger met elkaar omging en dat men toen al een Ding had waar het recht zegevierde. Toch niet voor niets een gedeelte gelezen en wie weet lees ik de derde saga nog wel een keer.
Wetenswaardigheden:
Men heeft het over het eilandje Stokkaholm. Zou zo maar Stockholm kunnen zijn geweest.
Na de dood van Thorolf Dwarspoot bleek dat hij niet vredig lag. Hij kwam regelmatig terug en viel onder andere de weduwe aan.
Kaap van Dwarspoot.
Hauks rivier.
Ofeigs waterval.
Dufgus’ Dal.
Aardverschuiving die Geirvör werd genoemd.
Egils Pas na de dood van Egil van Zwaanfjord.
Toentertijd was het bij de wet vastgelegd dat degene die andermans slaaf doodde naar het huis van de slaaf moest gaan om weergeld te betalen en hij moest aan die reis beginnen voor de derde zonsopgang nadat de slaaf was gedood. Het weergeld bedroeg drie ons zilver. Als het weergeld was betaald, kon er geen rechtsvervolging voor het doden van de slaaf worden ingesteld.
Het Ding op bladzijde 190: Wonden worden tegen elkaar weggestreept en doodslagen ook.
Cimbalbaai in Groenland is vernoemd naar Thorleif Cimbal. Thorgunna zei dat Herdershuthout (Skálholt) ooit de meest aanbeden plek van IJsland zal worden. Dit klopt want het werd in 1056 de eerste bisschopszetel van IJsland. Thorgunna wenste daar ook begraven te worden.
De afgelopen week heb ik het boek Tea-Bag van Henning Mankell in de trein gelezen. Dat is het voordeel van zo'n vier uur per dag in de trein zitten om van het oosten naar het westen te komen. In vier dagen had ik het boek uit. Tijdens het lezen dacht ik een aantal keer terug aan ons bezoek aan het kulturcentrum Mankell in Sveg in de zomer van 2017. Henning Mankell is namelijk opgegroeid in Sveg en dan is een kulturcentrum vrij logisch. Het centrum was eerder onderdeel van het Folkets hus maar is verplaatst naar de bibliotheek van Sveg. Liefhebbers van de boeken van Mankell kunnen hier wel even zitten om te genieten van zijn werk. Zijn boeken zijn er in allerlei talen aanwezig en er is genoeg interessante informatie over Mankell te vinden.
In het kulturcentrum kun je de tour A walk in the footsteps of Hennink Mankell halen. Deze tour leidt je langs tien plekken die met Henning Mankell te maken hebben. Bij de plekken staan borden die te maken hebben met Mankell
Originele titel: I skymningen sjunger
Engelse titel: The Blackbird Sings at Dusk
Vertaling uit het Engels: Anne Roetman & Jacqueline Smit
Verschijningsdatum: 2017
Bladzijde: 223
Uitgeverij: Orlando
ISBN: 9789492086297
Flaptekst: Drie eenzame mensen wonen in hetzelfde appartementengebouw in Stockholm: de depressieve Elisabeth, die zich voor alles en iedereen afsluit; Elias, een getalenteerd illustrator, die een groot geheim met zich meedraagt; en Otto, weduwnaar en voormalig eigenaar van een boekwinkel.
Een verkeerd bezorgd pakketje vormt het begin van een voorzichtige vriendschap tussen deze gekwetste mensen, waarin hun gedeelde liefde voor verhalen en literatuur hen ertoe brengt zich voor elkaar open te stellen.
De auteur: Linda Olsson (Stockholm, 1948) studeerde rechten, waarna ze als jurist in het bankwezen werkte. Ze woonde in Zweden, Kenia, Singapore, Engeland en Japan en vestigde zich uiteindelijk in 1990 in Nieuw Zeeland. Haar debuutroman Astrid & Veronika werd in 2006 in Zweden uitgeroepen als beste roman van het jaar, en werd een internationale bestseller. Daarna volgde in 2008 het hartverscheurende en ontroerende Sonate voor Mirjam. De filmrechten van beide romans werden verkocht. Herinnering aan de liefde is haar derde roman, in 2017 gevolgd door In de schemer fluit de merel. (bron: Orlando).
Onder de pseudoniem Adam Sarafis werkte ze samen met Thomas Sainsbury aan de thriller Something is Rotten(2015).
Hebban:
Ik mocht het boek lezen voor de Hebban leesclub. Alles over de leesclub is hier te vinden.
Het boek: Ik weet niet wat ik liever hoor. De schoonheid van modulaties Of de schoonheid van evocaties, De merel als hij fluit Of juist daarna.
(Wallace Stevens, Dertien wijzen om naar een merel te kijken, Uitgeverij Druksel, 2012, vertaling door Paul Claes)
Het boek begint met een korte proloog waarin de sfeer direct wordt neergezet. Een kille en koude sfeer in Södermalm met Stadsgarden, Mosebacke en de Katarinakerk.
Het is maart en in het eerste hoofdstuk maak je kennis met drieënvijftigjarige Elisabeth. Elisabeth woont sinds twee maanden in het appartement. Het appartement was een schild geworden dat haar omhulde. De koelkast en de voorraadkast raakten leeg. Wat te doen als alles op is? Alsof dat nog niet genoeg is wordt Elisabeth regelmatig bezocht door de Vrouw in het Groen. De Vrouw in het Groen deed nooit iets. Ze bleef zwijgen, wendde zich af, opgesloten in haar duistere wereld.
Op een dag bracht buurman E. Blom een pakje aan haar deur omdat deze verkeerd bezorgd was. Elisabeth heet ook Blom. Elisabeth vond dat haar buurman haar een dienst had bewezen, hoe ongewenst die ook was. Als wederdienst zette ze het boek Brieven aan een jonge dichter van Rainer Maria Rilke bij de buurman voor de deur. Voor haar was nu de schuld betaald, ze stonden quitte.
Buurman Elias Blom zag het boekje, maar hij kan niet goed lezen. Het is voor hem een moeilijke klus vanwege zijn dyslectie. Toch gaat hij op zijn eigen manier het boek lezen door tekeningen te maken. De tekeningen staan op zijn computer in de map Merel. De merel is een rode draad in het boek en duikt op verschillende manieren op.
Boven Elias woont Otto Vogel. Otto woont al vijftien jaar in het appartement. Hij was getrouwd met Eva. Na haar dood is hij nog drie jaar in het rijtjeshuis in Västertorp blijven wonen. Otto en Elias hebben een diepe vriendschap. Ze zien elkaar minstens een keer per week. Doordat Elias en Otto veel met elkaar omgaan, wordt Otto betrokken bij de tekeningen van Elias en brengt boeken de drie eenzame mensen langzaam maar zeker bij elkaar. Heerlijk om te lezen hoe dit door Linda Olsson is geschreven. Op het moment dat Elias wordt aangevallen en Elisabeth hem te hulp schiet, wordt de vriendschap tussen de drie hechter.
De drie mensen fleuren op en maken weer wat van hun leven. Het leuke is dat je dan ook wat van Stockholm meekrijgt. Zo nodigt Otto Elisabeth uit om te lunchen bij het zomercafé van de Hedvig Eleonora kerk.
Conclusie:
De voornaamste reden om het boek te lezen voor de Hebban leesclub was Stockholm. Ik had geen idee of het verhaal me zou bevallen. Gelukkig bleek het dat het een goed geschreven verhaal is waar je ook nog eens wat van Stockholm ziet. Romantisch met een donker randje. Hoe zijn Elisabeth, Elias en Otto in de eenzaamheid terecht gekomen en lukt het ze om eruit te komen? Ondanks het beperkt aantal bladzijden is het toch een compleet verhaal geworden dat goed in elkaar zit. Ik denk dat als je de boeken hebt gelezen die in het boek genoemd worden je nog meer diepgang krijgt in het verhaal en misschien ook het antwoord krijgt op het open einde. Het open einde laat je namelijk achter met vragen waarop geen eenduidig antwoord te geven is. Ik ben positief verrast door Linda Olsson en ben benieuwd naar haar andere boeken. (De conclusie heb ik gedeeltelijk overgenomen van mijn recensie op Hebban).
Wetenswaardigheden:
Dit stukje van Otto over zijn leven met Eva bleef lang bij mij hangen: Het was gewoon een feit. Zo was dat bij ons. We woonden samen in een klein huis. We aten samen. We gingen samen op vakantie. Ik hield mezelf voor dat het huwelijk zo was, dat getrouwde mensen dat deden. Als ik mezelf dat al voorhield. Ik kan me niet herinneren dat ik daar bewust over nadacht. We voegden weer een dag toe aan de eerdere dagen en noemden dat ons leven.
Toen Eva nog leefde, bezochten Otto en Eva elk jaar de Lentesalon bij Liljevalchs.
Ik zat een beetje met de leeftijd van Otto in de maag. Otto zou 72 zijn. Op bladzijde 43 staat: Een tweeënzeventigjarige die voor de deur van een onbekende vrouw rondhing. Op bladzijde 177 staat dat hij 68 jaar is en ergens anders weer dat hij bijna 73 is. Heel apart. Het scheelt bijna vijf jaar in leeftijd. Een foutje of bewust? Op Google Books staat in de Engelstalige versie van het boek dat Otto 68 jaar is en dat een nearly seventy (bijna zeventig) voor de deur van een onbekende vrouw rondhing.
Otto komt oorspronkelijk uit Wenen, Oostenrijk. Volgens Otto is er een enorme kloof tussen de Oostenrijkse en de Zweedse cultuur, terwijl ze wel veel op elkaar lijken. Een mooie zin uit het boek: Als immigrant kun je de taal perfect leren en alle gewoontes en tradities overnemen, maar het zal nooit genoeg zijn. Je blijft een immigrant - generaties lang.
Brief van Elisabeth aan Elias: Een gedeelte van StrindbergsInferno is opgenomen in de brief: Er gebeuren in het leven dingen die zo vreselijk zijn dat de ziel weigert op dat moment de herinnering te bewaren, maar de herinnering verdwijnt niet en komt al gauw met onweerstaanbare kracht weer naar boven.
De Hedvig Eleonora kerk is een kerk in het centrum van Stockholm en in het oosten van Östermalm. De kerk werd ingewijd in 1737 en is vernoemd naar de Zweedse koningin Hedvig Eleonora (1636-1715), echtgenote van koning Charles X uit Zweden. De Hedvig Eleonora kerk is een achthoekige kerk en is een van de populairste van Stockholm voor bruiloften, doopfeesten en begrafenissen.
De kerk heeft ook een zomercafé. Het zomercafé wordt genoemd in het boek In de schemer fluit de merel van Linda Olsson. Dit boek heb ik pas geleden gelezen voor een Hebban leesclub. Meer over het boek in de volgende post. Nu eerst de bijzondere kerk. Een bezoek aan de kerk is zeker de moeite waard. Je kunt het bezoek combineren met een bezoek aan het Armé museum. Het Armé museum ligt naast de kerk. Daarnaast kun je natuurlijk ook in de wijk Östermalm lopen. Een van de duurste wijken van Stockholm.
