Blog Zweden: Petronella: Een legende in Lapland

maandag 20 november 2017

Petronella: Een legende in Lapland - Mauno J. Pyhtilä

Boek details:
Auteur: Mauno J. Pyhtilä
Titel: Petronella: Een legende in Lapland
Originele titel: Balladi kauniista Petronellasta, Lemmenjoen legenda
Vertaling: Arnold H. Pieterse
Verschijningsdatum: 2002
Bladzijde: 155
Uitgeverij: Hollandia BV
ISBN: 9064103844

Flaptekst:
Een Nederlandse vrouw werd een legende in Finland. Sylvia Petronella van der Moer werkte in 1949 een paar maanden als hulp in de huishouding bij een groep goudzoekers in Lapland. Daarna is Finland haar nooit meer vergeten. Overal in het land komt men haar naam tegen. Er zijn heuvels, restaurants en boten naar haar genoemd en er is zelfs een lied over haar geschreven. Jaarlijks worden Petronella-verkiezingen gehouden onder de plaatselijke schoonheden en op de etiketten van een bekend Fins biermerk prijkt een lofzang op deze prachtige vrouw.

De auteur:
Over de auteur Mauno J. Pyhtilä is weinig informatie te vinden. Over de vertaler Arnold H. Pieterse des te meer. Op de Finlandsite.nl website was vrij veel informatie over hem te vinden. Helaas is deze website uit de lucht gehaald. Op de website van de Nederlandse Vereniging Finland is wel wat over Arnold Pieterse te vinden in dit artikel en in dit document.

Het boek:
Ik had dit boek al een tijdje in de kast staan en na een aantal jaren eindelijk gelezen. We zijn wel eens in het noorden van Finland geweest, maar dan ten hoogte van Rovaniemi. Ik had nog nooit van Petronella gehoord totdat ik dit boekje tegenkwam. Het boek is vertaald door Arnold Pieterse en in de inleiding is te lezen waarom hij het boek vertaald heeft. In de inleiding is tevens zijn eigen beleving over Petronella te lezen.

Petronella was 25 jaar en verbleef zo'n vier maanden in Finland in de zomer van 1949. Haar naam in haar pas was Sylvia Petronella Antoinette van der Moer. In haar pas stond ook dat haar beroep journaliste was. Ze is geboren en opgegroeid in Den Haag, getrouwd geweest met de Amerikaan Arthur William McCormick en ze hebben het eerste jaar van hun huwelijk in Tunis gewoond.

Ze is gescheiden en besloot om naar Finland te gaan. Na aankomst in Turku verbleef ze anderhalve week in Helsinki. Petronella vertelde in Finland onder andere dat ze in het verzet had gezeten en was opgepakt. Na de oorlog had ze een interview met de Siciliaanse roverhoofdman Giuliano. Door haar charmes kreeg ze een korte vakantie aangeboden naar Aulanko door de onderburgemeester Von Frenckell. Verder had ze een interview met de schrijfster Helen af Enehjelm en had ze de popzanger Olavi Virta ontmoet. Terwijl Petronella zich vermaakt en haar leven mooier maakt dan het in werkelijkheid is, loopt haar rekening in het Domus hotel op tot 12882 Finse mark. Na drie weken Domus hotel vlucht ze voor de politie met McWilliams en Savolainen naar Lapland. Later kwam ze Klaus Säynäjärvi tegen. Met hem zou ze lange tijd optrekken en beland ze bij een oud goudzoekershuis Hirvasvuopio. De schilderachtige directeur van de Lapin Kulta-vennootschap, Heikki Kivekäs, heeft het uit twee kamers bestaande tuinhuis weer opgebouwd.

De tijd van Petronella bij de goudzoekers geeft weer hoe het er in die tijd aan toe ging. De schrijver Ensio Rislakki schreef in een krantenartikel over de maatschappij die was opgericht om de gouddromen te realiseren: het goud stroomde uit de zakken van de mensen naar de grond, maar stroomde niet van de grond in hun zakken.

Het Lapland gedeelte van Petronella is het meest interessante gedeelte van het boek. Deze periode heeft ervoor gezorgd dat ze een onuitwisbare indruk heeft achtergelaten. Ze werd ten tijde van haar verblijf in Lapland zesentwintig jaar. Ze heeft geen relaties gehad met de goudzoekers die haar als een goddelijke prinses behandelde. Toen de politie erachter kwam dat ze in Lapland verbleef, konden ze haar oppakken. Omdat het net na de oorlog was zag de politie Petronella als een hedendaagse Mata Hari. De Finse kranten demoniseerden haar. Ondanks dat bleef ze mateloos populair onder de goudzoekers. Ze werd op 22 oktober Finland uitgezet en ze ging terug naar Nederland. Anderhalf jaar heeft ze erover gedaan om de in Finland achtergebleven schulden te vereffenen. De uitzetting en onrechtvaardige behandeling hadden van haar een martelares en uiteindelijk bijna een heilige gemaakt. De goudzoekers hebben ervoor gezorgd dat de heuvels Petronellan kukkulat werd genoemd. De boten die het vervoer verzorgden over water van Njurgalahti naar Hamina hadden de namen Petronella I, Petronella II, Sylvia I en Sylvia II. Natuurlijk hebben de goudzoekers geprobeerd om Petronella weer terug te halen naar Lapland, maar Petronella was niet zo gecharmeerd van de goudzoekers als andersom. Er is een poging gedaan om een tweede Petronella naar Lapland te halen. Ze was drieëntwintig jaar en haar naam was Cornelie Marie Elisabeth Gallois, ook wel Lily genoemd. In het voorjaar van 1952 kwam ze in Inari aan. De leider van de goudzoekers, Korhonen, kwam haar tegen en zo werd ze de nieuwe Petronella. Maar dit bleek niet zo te werken. Ze vertrok snel weer.

Midden in het boek zijn 24 pagina's met zwart-wit foto's te bekijken die te maken hebben met Petronella. Ik heb hieronder een foto van Petronella uit het boek opgenomen.

Conclusie:
Ik had nog niet eerder van Petronella gehoord, maar dankzij dit boek is haar verhaal nu ook bij mij bekend. Een geweldig verhaal over een jonge vrouw die door haar verschijning een onuitwisbare indruk bij de goudzoekers heeft achtergelaten. Het begin van het verhaal als Petronella in Finland aankomt is er een die van leugens aan elkaar hangt. Waarschijnlijk had ze er zelf totaal geen erg in dat ze de verhalen wat aandikte. De vlucht naar Lapland met Klaus Säynäjärvi is geweldig. Het verblijf bij de goudzoekers ook. De periode tijdens en na de arrestatie is weer wat minder en de leegte die ze bij de goudzoekers achterlaat zelfs tragisch. Het verhaal over de goudzoekers was zeker interessant vooral ook omdat ik even later de Lapland aflevering van Pluijms Eetbare wereld zag met daarin goudzoekers uit Fins Lapland. Het bestaat dus nog steeds. Verder wordt de natuur mooi beschreven en deed me denken aan Tytti Bräysy die regelmatig de mooiste foto's van Fins Lapland op Instagram plaatst. Daarnaast is het leuk om te weten waar de naam Petronella en Sylvia vandaan komt als ze genoemd worden in Finland.

Wetenswaardigheden:

Lapin Kulta (Laps Goud) moest stoppen vanwege de grote verliezen en werd op papier in bezit genomen door de staat, totdat de bier en frisdrankenfabriek uit Tornio, de Tornio Bier Vennootschap en de Lapse Bier Vennootschap uit Rovaniemi, fuseerden en de naam voor eigen gebruik hadden gekocht. Tegenwoordig is het de grootste bierbrouwerij van het land.
Klaus en Petronella gingen naar De parel van Ivalo, Kultala. De Kehäpää-berg en de Kuusikko-Pata-berg waren Petronella's eerste kennismaking met het Lapse berglandschap.
Ze gingen via het Lappendorp Kuttura naar Lemmenjoki. Kuttura heeft zijn naam te danken aan de eerste bewoners. Veel Lappen in Finland zijn afkomstig uit Noord-Noorwegen en zijn vroeger om verschillende redenen naar Finland getrokken; onder andere zijn ze gevlucht vanwege pogingen om ze tot echte Noren om te vormen. De achternaam van de eerste familie die Kuttura als woonplaats had uitgekozen was Guttorm-Magga. Het eerste deel van deze naam is, na een klein beetje te zijn veranderd, de naam van het dorp geworden, terwijl de inwoners de achternaam Magga hebben aangehouden.
Vaara, een niet zo hoge berg met een platte top. Tunturi, een hogere berg met steilere hellingen en een ronde top.
Hazenkoppen (Jänispäät) bergen. Morgam-Viibus berg.
Klaus en Petronella dreigden te worden aangevallen door het mannetjes rendier van goudzoeker Jalmari Hepo-oja.
In het boek namen van de Lap Antti Jomppanen, de broers Veikko en Frans Kangasniemi, de leider van de groep goudzoekers Kullervo Korhonen. Andere goudzoekers naast Korhonen, Jukka Pellinen, Jaakko Isola en Heikki Koko. De vijfde persoon was Tyyne Tähti, kokkin en huishoudelijke hulp van de goudzoekers.
Heikki Koko heeft een autobiografie uitgebracht, Heittiön vaellus (Trektocht van een verstoteling) waarvan Raimo Kojo een taalkundig verbeterde versie heeft gemaakt.
Het Kopsus-meer is een van de mooiste meren van Lapland.
Sompia Natas bergen. In de omgeving van de Sompio-berg is veel te zien van de Duitsers. Bruggen, wegen, wapentuig maar ook mijnen.
Petronella mag blijven als hulp bij de goudzoekers. Ze krijgt hetzelfde salaris als Tyyne, één gram goud per dag. Petronella kon niet goed overweg met Tyyne. Ze begrepen elkaar niet. Tyyne sprak alleen Fins en Petronella mocht haar niet zo.
Heikki Kokko over de Molukkers problematiek in Nederland: Zouden ze daar in Nederland, potverdorie, die Molukkers, die geregeld voor problemen zorgen, niet beter met voldoende proviand in boten kunnen zetten om een nieuw land te gaan zoeken. Op deze manier zou er wel een eind komen aan het kapen van treinen en het bezetten van scholen. Heikki maakte zich ongerust over de toekomst van Petronella's vaderland. De schrijver en vertaler van het boek ondersteunen deze emigratiepolitiek niet.
Schrijvers die over de goudvelden hebben geschreven: Mäkipuro, Partas, Stigzelius, Ruonaniemi, Kangasniemi, Kokko, Kojo en nog vele anderen.
Zanger Reino Helismaa heeft een lied over Petronella geschreven. De ballade van de mooie Sylvia. De tekst is opgenomen in het boek: Synkkänä nyt Lemmenjoki Inarissa kiertää, jätkä jokeen tuiijotta ja kyynelhelmen hiertää... (Het was somber geworden in het Lemmenjokigebied in Inari en het gaf te denken waarom de kerels nu in de rivier turen en een traantje plenken...)
De onderstaande boeken zijn geraadpleegd:

Satakunnan kulkurista kullankaivajiksi (Uit Satakunta vertrokken om goudzoeker te worden) - Veikko Kangasniemi
Pyhä Petronella (De heilige Petronella) - Annikki Kariniemi
Heittiön vaellus (Trektocht van een verstoteling) - Raimo Kojo
Lemmenjoen kultasatu (Een sprookje over het goud van Lemmenjoki) - Viljo Mäkipuro
Kullan ja luonnon kutsu (Uitgenodigd door het goud en de natuur) - Seppo Partanen
Hikihippuja kultamailta (Zweetdruppels van de gouddelvers) - Arvo Ruonaniemi
Kultakuume (Goudkoorts) - Herman Stigzelius

Het boek bevat veel informatie. Meer informatie is te vinden op internet. Ik noem ze hieronder: