Aksel Borgen wordt op 18-jarige leeftijd vrijgesproken van de moord op zijn vriendin Karine. Het misdrijf blijft onopgelost en om te ontsnappen aan de beschuldigende blikken vertrekt hij naar Azië. Twintig jaar later keert hij als succesvol zakenman terug naar Noorwegen om het noodlijdende energiebedrijf, dat het hart van zijn thuisstad vormt, te redden van faillissement. De wonden zijn echter nooit geheeld. Ondanks zijn vrijspraak is men nog altijd niet overtuigd van zijn onschuld.
De serie:
Tijdens de vakantie in Denemarken afgelopen zomer eindelijk het eerste seizoen van Frikjent bekeken. Tien avonden met heerlijke Noorse beelden en een spannend verhaal. Wat direct opvalt is het openingsnummer.
Het is het nummer Keep that letter safe van de Noorse band Highasakite. Het volledige nummer is hieronder te beluisteren:
Aksel Borgen, oud inwoner van Lifjord, Noorwegen, komt na twintig jaar op spectaculaire wijze weer terug om het noodlijdende bedrijf Solar Tech te redden door een overname. De leiding van Solar Tech is in handen van de familie Hansteen waarvan dochter Karine twintig jaar geleden is vermoord. Laat nu net Aksel degene zijn die een relatie met haar had en hoofdverdachte was. Hij is toen vrijgesproken maar helaas is dat niet voldoende in het dorpje. Hoe gaat de familie Hansteen reageren op de komst van Aksel? Verder speelt de vraag wie Karine twintig jaar geleden heeft vermoord. Was het toch Aksel?
Conclusie:
De serie is alleen al mooi vanwege de beelden. Lifjord is een typisch Noors plaatsje met Solar Tech als middelpunt. Het bedrijf zorgt voor banen en eigenlijk het bestaansrecht van Lifjord. Blijft Solar Tech na de overname bestaan? Zo niet dan is het gebeurd met Lifjord. Begrijpelijk dat de belangen torenhoog zijn. Het is boeiend om deze verhaallijn te volgen. Daarnaast speelt natuurlijk de moord van twintig jaar geleden en de makers gaan helemaal los op de theorieën wie de moord gepleegd zou kunnen hebben. Daar is gelijk een minpunt van de serie te pakken, tien afleveringen duurt te lang. Op een gegeven moment weet je al wie het niet gedaan heeft omdat de serie nog niet afgelopen is. Toch blijf je naar de serie kijken. De sfeer is geweldig. Het huis waar Aksel tijdelijk in verblijft is helemaal te gek. Wat een heerlijke plek. De beelden van de natuur en het dorp zijn een genot om te zien en de intriges van de plaatselijke bevolking is enigzins herkenbaar. Pas aan het einde is het duidelijk hoe het allemaal zit. Ik heb in ieder geval genoten van het eerste seizoen. Er is ook een tweede seizoen. Blijkbaar was het verhaal nog niet af. Na het zien van het eerste seizoen had er van mij geen tweede seizoen hoeven te komen. De plaats Lifjord bestaat niet. Men heeft de plaats Årdalstangen gebruikt voor de opnames. Welke impact dit had op het plaatsje is te lezen de NRK artikelen "Årdølene ventar på Frikjent 2" en "Meir frå «Lifjord» til hausten". Toch klopt het niet dat de gehele serie in die omgeving is opgenomen. Volgens dit artikel is slechts 20% opgenomen in de omgeving van Årdalstangen. Van de 100 opnamedagen zijn er vier dagen in Maleisië, zestien in West-Noorwegen en de rest in Oslo en omgeving opgenomen. Men had graag het grootste gedeelte in West-Noorwegen willen opnemen maar dat was financieel niet haalbaar. Ze hebben het in ieder geval goed gedaan.
Hieronder nog een live versie van het openingsnummer:
Onderweg naar Hanstholm kwamen we de Øsløs kerk tegen. De kerk staat op een geweldige plek en we moesten wel stoppen. Volgens VisitThy zijn het koor en het schip romaans, terwijl de toren dateert uit ongeveer 1500. Er zijn sporen van fresco's uit de 15e eeuw gevonden, die echter in 1916 zijn gewit. De banken zijn uit 1877-78. Ze vervingen enkele banken uit 1648. Het altaarstuk is in 1923 geplaatst. De foto is gemaakt door Troels Trier. Het motief is Jezus als 12-jarige in de tempel. De preekstoel is van 1600-1610. Het schip werd in 1909 aan de kerk geschonken door kleermaker IC Guldhammer en boerderijeigenaar Peder Olesen.
Van binnen ziet de kerk er simpel uit. De fresco's zijn inderdaad niet meer te zien.
Terwijl de Arctische Raad op Groenland vergadert over een overeenkomst die milieubedreigende olieboringen moet verbieden, wordt voor de kust een schip aangevallen dat onderzoek doet naar klimaatverandering. Elsa, de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken, staat achter de overeenkomst; haar politiek adviseur Viktor is aan boord van het bedreigde schip. De aanval brengt Elsa's voorstel in gevaar en zorgt voor veel onrust thuis in Zweden bij inlichtingenofficier Liv, die zwanger is van Viktors kind
De serie:
De serie speelt zich volledig af op Groenland. In Groenland komt de Arctische Raad bij elkaar om een belangrijke beslissing te nemen die impact heeft op het klimaat. De Zweedse minister Elsa Engström is de aanjager van het voorstel om het klimaat van Groenland en eigenlijk de hele wereld te redden. Natuurlijk gaat dit niet zonder slag of stoot en ondervindt de Zweedse delegatie direct problemen. Viktor, de politieke adviseur van Elsa, brengt bij aankomst in Groenland, een bezoek aan een Zweeds olieschip van Berger Oil. Het schip wordt overvallen en de bemanning wordt gegijzeld. Viktor had op dat moment zijn zwangere vrouw, Liv, via videobellen aan de lijn. Liv is werkzaam bij de Zweedse nationale veiligheidsdienst Säpo. Het lukt haar om op Groenland te komen en gaat op onderzoek uit. De leiding van de lokale Groenlandse politie wordt vervangen door een Deense agent. De Groenlanders zijn geen onderdeel van de Arctische Raad. Denemarken vertegenwoordigd Groenland. En dan rest natuurlijk nog de kracht van de olie. Hoe ver gaat men voor het zwarte goud? Kortom, veel problemen, misstanden en machtsvertoon..
Conclusie:
Erg gaaf dat de serie zich volledig in Groenland afspeelt en super dat de Groenlanders door Groenlanders gespeeld worden. Ze spreken ook hun eigen taal waar het mogelijk is. De beelden zijn dan ook geweldig. Zo mooi in beeld gebracht dat het lijkt of het nep is. De serie heeft op IMDB een score van 6.0 en dat kan ik mij enigzins voorstellen. Het verhaal is te ongeloofwaardig. Toch is het niet helemaal terecht. Het verhaal probeert wat te vertellen. Groenland heeft zwaar te leiden onder de klimaatverandering en het verhaal maakt dit duidelijk. Een ander punt is het leven van de Groenlanders. De serie geeft goed weer hoe de situatie in Groenland is. De details worden niet vergeten. Zo is zelfs de Sirius patrouille te zien in de serie.
Muziek:
De actrice Kimmernaq Kjeldsen die Pipaluk in de serie speelt, is ook zangeres. Ze is hieronder te horen.
Het openingsnummer is van Biggi Hilmars. Een apart nummer die blijft hangen. Het gehele nummer is hieronder te beluisteren.
De interviews in dit TVBIZZ artikel met de makers van Tunn Is geven goed aan waar de serie over gaat en wat de beweegredenen waren voor het maken van de serie. Hieronder een gedeelte uit het interview dat onder andere gaat over de sledehonden.
Welke gevolgen heeft de opwarming van de aarde voor de levens van de bevolking van Groenland?
De wereld wordt warmer. Maar de Noordpool warmt twee keer zo snel op als de rest van de wereld. Dat heeft natuurlijk gevolgen. De zee rond Groenland bevriest bijvoorbeeld niet, waardoor Groenlandse sledehonden overbodig zijn. Dat is interessant omdat de Groenlandse bevolking al honderden jaren afhankelijk is van de honden om te overleven. Nu vermoorden ze ze letterlijk, omdat de honden hun brood niet meer kunnen verdienen. Het aantal honden in Groenland is de afgelopen jaren enorm gedaald.
En dat vertelt ons dat de manier van leven voor Groenlanders volledig verandert. Vroeger waren ze de puurste jachtcultuur die er bestaat, ze gebruikten hun honden om op de ijskap te jagen. Nu is het ijs weg. De honden zijn ook weg. En de Groenlandse mensen zijn - wat? Het is moeilijk te zeggen. In zekere zin hebben ze vanwege de klimaatverandering geen identiteit. De hele identiteit van de natie lijkt te draaien rond ijs en kou - en het is zowel een pure als mooie identiteit. En nu smelt het letterlijk weg.
Lolland, Denemarken. Een eiland met heel veel ruimte. Genoeg ruimte voor een safaripark. Volgens Wikipedia is Knuthenborg een van de belangrijkste toeristische attracties van Lolland met meer dan 250.000 bezoekers per jaar en is het grootste safaripark van Noord-Europa. Het park ligt in Knuthenborg, voorheen bekend als het middeleeuwse landhuis van Årsmarke, het grootste privélandgoed van Denemarken. In 1714 werd het een deel van het nieuwe graafschap Knuthenborg. Het park vindt zijn oorsprong in 1867 toen Eggert Christoffer Knuth (1838-1874) een stevige muur van 7,4 km rond zijn landgoed bouwde met stenen die uit de Smålandsfarvandet waren gevist. Vervolgens huurde hij de Engelse landschapsarchitect Edward Milner in die, op basis van de in 1870 voltooide plannen, een park aanlegde voor zijn wereldcollectie van zeldzame botanische planten en de vele rododendrons, die ook een grote aantrekkingskracht hebben op toeristen. Er zijn honderden soorten exotische struiken en bomen. In 1926 werd het park beschermd onder monumentenzorg. In 1950 werd een omheinde dierentuin aangelegd, grenzend aan het Zwanenmeer (Svanesøen) met 70 herten. In 1969 voegde graaf Adam W. Knuth de eerste exotische dieren toe aan het park; antilopen, vlaktes, zebra's en struisvogels waren de eersten die uit Kenia werden verkregen, gevolgd door witte neushoorns. Het is nu een beroemde dierentuin van Denemarken.
Het safaripark was niet echt mijn idee omdat er eigenlijk geen Scandinavische dieren zitten zoals in Järvzoo en Ranua Zoo, maar onze dochter wou er graag naar toe. Zo gezegd, zo gedaan en ik moet zeggen dat we de hele dag onder de pannen waren en dan nog niet alles gezien hebben. Er zijn veel dieren te zien. Favoriet was de Arctische wolf.
Op Facebook kwam ik een post tegen die het artikel True story of survival in the Arctic aanhaalde. Het artikel gaat over een nieuwe korte film die het verhaal vertelt van Ada Delutuk Blackjack, een Inupiaq-vrouw die twee jaar lang 300 mijl ten noorden van de poolcirkel is gestrand, waarvan zes maanden 'helemaal alleen'. Ada Blackjack had op 25-jarige leeftijd al een moeilijk leven gehad, toen ze in 1921 besloot wat geld te verdienen door voor een groep ontdekkingsreizigers te werken.Twee van de mannen gingen weg om hulp te zoeken en werden nooit meer gezien. De andere twee stierven, waardoor ze in de extreme kou voor zichzelf moest zorgen.
Het Alaska-productiebedrijf Peak 3 koos Indigenous Peoples Day uit om de zes minuten durende film Ada Blackjack Rising uit te brengen, om haar overlevingsverhaal te vertellen en de belangrijkste bijdragen van indianen aan Alaska en de rest van de Verenigde Staten te eren.
De naam Ada Blackjack kwam mij enigzins bekend voor. Een zoektocht op mijn blog resulteerde in de post Met de zon als kompas van Caroline van Hemert. Na het zien van de film bleek deze gebaseerd te zijn op het gelijknamige boek van Jennifer Niven. Men is bezig om een volledige film gebaseerd op het boek te maken. Hopen dat het lukt. Het is volgens mij een boeiend verhaal. Ik heb in ieder geval alvast de ebook versie van het boek besteld. De korte film deed mij trouwens denken aan de film Wind River. De zes minuten durende film is hieronder te belijken.
Meer informatie over het leven van Ada Blackjack is natuurlijk te lezen in het boek van Jennifer Niven, maar de tien minuten durende film hieronder geeft ook een redelijk beeld over Ada Blackjack.
Tijdens onze vakantie in Denemarken verbleven we een week op het eiland Falster. Falster ligt naast het eiland Lolland. We zijn die week een aantal keren in Lolland geweest. De belangrijkste trekpleister van Lolland is de Dodekalitten. De Dodekalitten is een kunstwerk bij het plaatsje Torrig met de parkeerplaats bij Kragenæs Havn. Het werk bestaat uit een cirkel van 12 geplande stenen pilaren. Elke steen is 7-9 meter hoog, met de bovenste 2 meter uitgehouwen als hoofden.
Het basisidee achter het kunstwerk is gemaakt door componist Gunner Møller Pedersen en beeldhouwer Thomas Kadziola. Gunnar Møller Pedersen vond de legende van de Lolerne uit, een fictief volk die ca. 7.500 jaar geleden naar Lolland kwam. Op het blog van Yolanda van Nieuwkoop is een korte samenvatting in het Nederlands te lezen van de legende.
De eerste beitelslag vond plaats in november 2010, maar op een gegeven moment ontstond er een conflict tussen de twee en moest Pedersen het project in 2016 verlaten. Pedersen publiceerde vervolgens het boek Dodekalitten: Drømmen om Lolerne.
De eerste vijf jaar van het project worden beschreven in de film "Dodekalitten, første 5 år 2009 - 2014". De film is hieronder te bekijken en het is interessant om te zien hoe de beelden tot stand zijn gekomen.
De beeldhouwer Kadziola werkt momenteel aan de voltooiing van het werk. Afgelopen zomer bestond het werk uit vijf afgewerkte stenen, één onafgewerkt en vier ruw gehouwen stenen. De vijf afgewerkte stenen hebben de namen Baldur, Lodir, Ydis, L'nir en L'dis.
In 2017 stapte componist Wayne Siegel in het kunstproject en heeft hij de taak de muziek van het werk te programmeren en te ontwikkelen. De Dodekalitten moet in 2025 voltooid zijn. (Bron: Wikipedia).
De muziek die te horen is boeiend. Het nummer Solkreds Iis hieronder te beluisteren. Als je tussen de indrukwekkende beelden zit en je luistert naar de muziek dan maakt dit indruk.
Er is afgelopen september ook een tweede muziekstuk geïntroduceerd met de titel Solkreds II. Fragmenten van dit muziekstuk zijn hieronder te beluisteren.
De figuren zijn (bron: Komoot):
Baldur: Ook wel Balder genoemd, een bijna onnatuurlijk knappe man die iedereen, en niet het minst de vrouwen, aanbad. De Grieken noemden hem later "Adonis", hij hield niet van vechten, maar liep graag naakt rond in de zomer. Hij was niet erg goed in zingen, maar nam toch deel aan het koor. De steen is opgericht op 21 juni 2014.
Lodir: Lolnirs broer, zorgde voor het vuur en daarom een beetje gevaarlijk om mee om te gaan. Opgericht op 21 juni 2014.
Ydis: (zie mogelijk Idun). Opgericht op 1 juni 2016.
L'nir: (zie evt. Lolnir). Opgericht op 30 september 2018.
Zonder titel: Opgericht op 30 september 2018.
L'dis: Opgericht op 28 mei 2020.
Lolnir: de legendarische leider van de Lols die de runen en dus de geschreven taal heeft uitgevonden. Lolnir / Odin is in de mythologie dezelfde figuur als Zeus en soms Apollo. Hij personifieert het mannelijke, acterende principe, en net als Apollo zwierf hij vaak maandenlang alleen.
Idun: Waarschijnlijk een van Baldur's dochters.
Nog geen naam.
L'nir
L'dis
Ydis
Baldur
Lodir
Vlakbij Dodekalitten ligt ook de grafheuvel Glentehøj.
We dachten dat de bovenstaande heuvel Glentehøj was. We hadden namelijk die week eerder gehoord van een Deen dat er in Lolland maar een grafheuvel toegankelijk was en dat was de grafheuvel waar we op dat moment waren. Met dit in gedachte zijn we niet verder gelopen. Nu kom ik erachter dat Glentehøj achter een aantal andere heuvels ligt en Glentehøj is wel toegankelijk. Ontzettend balen zeg, het is namelijk een zeer goed toegankelijke grafheuvel zie ik onder andere in deze post. Hieronder een filmpje van de grafheuvel.
Interessant is dat Hanne Methling concerten geeft in grafheuvels. Ze gingen dit jaar ivm Covid-19 niet door, maar wat gaaf is dit zeg. Hieronder is een nummer van haar in een grafheuvel te horen.
Dodekalitten is zeker een plek waar we nog een keer weer heen kunnen gaan. Hopelijk zijn de andere beelden dan ook af en gaan we zeker een bezoek brengen aan de Glentehøj grafheuvel.
Politieman Ewert Grens heeft er weinig moeite mee om een onthullende videotape te laten verdwijnen als hij daarmee de weduwe van zijn vermoorde collega Bengt Nordwall een dienst kan bewijzen. Al evenmin heeft Ewert Grens last van zijn geweten als het erom gaat de persoon te grazen te nemen die een vrouwelijke collega (en geliefde) in een rolstoel heeft doen belanden. Hij is een goed mens die wat over heeft voor zijn vrienden. In Kluis 21 laten Roslund & Hellström zien hoe goede mensen te ver kunnen gaan in hun goede bedoelingen.
Het boek: Naar aanleiding van het bekijken van de serie Box 21 heb ik het gelijknamige boek gelezen waar de serie op gebaseerd is. In die post noemde ik dat het boek Kluis 21 het eerste deel uit de Ewert Grens serie is, maar dat is niet het geval. Vaderwraak is het eerste deel. Helaas heb ik dat deel niet eerst gelezen omdat ik er pas achter kwam bij het schrijven van deze post. Vaderwraak (Odjuret) is trouwens in 2012 verfilmd. Dit zou een verklaring kunnen zijn dat men met de serie bij het tweede boek is begonnen. Verder zat ik na het zien van de serie met een aantal vragen:
Het gedrag van Jochum Lang vond ik vreemd. Zo snel medeleven tonen kan niet.
Het einde vond ik een afknapper in de serie. Zou ik hetzelfde gevoel hebben in het boek?
De personages werden niet echt uitgediept. Ze blijven oppervlakkig.
Het verhaal begint met een proloog met de titel Uit een status. Söderziekenhuis, Stockholm, een vrouw in de twintig wordt binnengebracht naar de IC. Elf jaar eerder. Lydia Grajauskas uit Klaipėda, Litouwen. Haar vader zit een 21 jaar gevangenisstraf uit in de Lukuskeles gevangenis.
Het verhaal is onderverdeeld in twee delen. Het eerste deel beslaat de periode van maandag 3 juni t/m woensdag 5 juni. Het tweede deel beslaat de periode van donderdag 6 juni t/m zondag 9 juni. In het eerste deel worden de karakters beschreven die een rol spelen in het verhaal.
Ewert Grens, zesenvijftig jaar, en zijn geliefde Anni. Ze zijn vijfentwintig jaar bij elkaar. Zo lang zit Anni ook in een rolstoel. Ze kan niet veel meer, woont niet thuis en herkent Ewert niet. Ewert is breed, had overgewicht, kaal hoofd, mank lichaam en licht gebogen. De vijfentwintig jaar heeft zijn leven getekend. Hij slaapt voornamelijk op de bank in zijn kantoor en luistert naar Siw Malmkvist. Zijn top 5 van haar nummers is te horen op de website van Anders Roslund.
Dimitri Simait, de pooier van Lydia en Alena.
Hilding Oldéus. Achtentwintig jaar en verslaafd. Hij likte de hielen van Jochum Lang in de Aspsåsinrichting. Hilding wordt voor de twaalfde keer in het ziekenhuis opgenomen met een overdosis heroïne.
Bengt Nordwall. Collega van Ewert. Ze kennen elkaar al tweeëndertig jaar. Bengt is de enige vriend van Ewert. Bengt had laat kinderen gekregen, hij was al bijna vijftig. Hij is nu vijfenvijftig jaar. Zijn vrouw Lena is twintig jaar jonger. Bengt werkt halve dagen om zijn kinderen te zien opgroeien. Bengt was een van de weinige Stockholmse politiemensen die Russisch spreken.
Jochum Lang, een crimineel. Hij is degene die ervoor gezorgd heeft dat Anni 25 jaar geleden in een rolstoel terecht kwam. Ewert had de leiding over een team, waar Anni en Bengt ook in zaten, en bestuurde de politiebus. Bij de aanhouding van Jochum trok hij Anni uit de bus en ze viel. Een van de achterwielen reed over haar hoofd. Lang kreeg een celstraf van een paar maanden wegens het veroorzaken van lichamelijk letsel. Ewert kreeg levenslang.
Lydia Grajauskas. Ze komt uit Klaipėda, Litouwen en is op zeventienjarige leeftijd geronseld om als prostitué haar schuld terug te verdienen. De schuld die bestaat uit de kosten voor de reis met de Stena Baltica en de kosten voor het maken van een illegaal paspoort. Ze is al drie jaar het bezit van pooier Dimitri en moet iedere dag twaalf mannen ontvangen. Soms meer, nooit minder. Dan sloeg Dimitri haar, of hij drong zelf bij haar naar binnen, zoveel keer als er nog over was, altijd van achteren.
Alena Sljusareva, was maagd en komt net als Lydia uit Klaipéda. Lydia en Alena zijn tegelijkertijd geronseld en kennen elkaar sindsdien.
Lisa Öhrström. Lisa werkt in ziekenhuis en is de zus van Hilding.
Sven Sundkvist, collega van Ewert. Hij is in Kiruna opgegroeid. Sven wordt, in de dagen waarin het verhaal zich afspeelt, eenenveertig jaar. Sven kent Ewert tien jaar. Sven Sundkvist, de enige op het bureau, afgezien van Bengt Nordwall, aan wie Evert geen hekel had.
Agent Hermansson. Net aanwezig in het team van Ewert.
Jochum Lang komt vrij na een verblijf van twee jaar en vier maanden in de gevangenis. Hij moet direct weer aan het werk en deze keer een paar vingers of een arm breken van Hilding Oldéus. Hilding had namelijk heroïne met waspoeder verkocht aan Mirja, het nichtje van Mio, de baas van Lang.
Lydia is mishandelt door Dimitri met onder andere een zweep. Ze had meer dan dertig zweepslagen gekregen en is in kritieke toestand opgenomen in het ziekenhuis.
Ewert en zijn collega Sven doen onderzoek naar een tweetal gebeurtenissen die in het ziekenhuis, waar Lisa Öhrström werkzaam is, hebben plaatsgevonden.
Vergelijking met de serie:
Tijdens het lezen van Kluis 21 had ik natuurlijk de serie constant in gedachten. De serie volgt in grote lijnen het boek maar er zijn toch een aantal aanpassingen doorgevoerd. In de serie zag Ewert er niet uitgeblust uit. Dat kon ook niet want het voorval met Anni gebeurde niet vijfentwintig jaar geleden maar zeer recent. De rol van Hermansson was in de serie best wel groot. In het boek niet. In het boek was de rol van Sven de rol van Hermansson in de serie. Verder loopt het in het boek anders af met Alena. Het einde in het boek is geloofwaardiger gebracht dan in de serie. In het boek komt dit aan bod in een epiloog. Het grootste verschil is toch het gedrag van Jochem Lang. Ik vond dit in de serie absoluut niet geloofwaardig. In het boek wel. Waarom zo'n grote verandering aanbrengen?
Terug naar het boek. Het is een rauw en realistisch verhaal over handel in minderjarige meisjes. In het nawoord blijkt dat het verhaal gebaseerd is op verhalen van enkele meisjes die slachtoffer zijn geworden. Het thema is nog steeds actueel getuige dit artikel van Slavische Studies, BNNVara en het onderstaande filmpje van EenVandaag:
De eerste kennismaking met Roslund en Hellström is zeer goed bevallen en ik heb gelukkig nog een hele stapel boeken van hun liggen. In februari 2017 is Börge Hellström overleden.