Blog Zweden: Zweedse laarzen

zondag 15 november 2015

Zweedse laarzen - Henning Mankell

Boek details:
Auteur: Henning Mankell
Titel: Zweedse laarzen
Originele titel: Svenska gummistövlar
Vertaling: Clementine Luijten en Jasper Popma
Verschijningsdatum: 2015
Bladzijde: 399
Uitgeverij: De Geus
ISBN: 9789044535716

Samenvatting:
Op een herfstnacht schrikt ex-chirurg Fredrik wakker: zijn huis, op een eiland in de Oostzee, staat in lichterlaaie. Ternauwernood weet hij het brandende huis te ontvluchten. Hij heeft nog net tijd om twee verschillende linkerlaarzen aan te trekken. De volgende morgen is zijn woning tot de grond toe afgebrand. Fredrik is alles kwijt en is gedwongen zijn leven opnieuw vorm te geven. En dat terwijl hij wordt beschuldigd van brandstichting en zich nogal oud begint te voelen, niet in de laatste plaats vanwege het nieuws dat zijn dochter zwanger is. Maar dan ontmoet hij journaliste Lisa, die langvergeten gevoelens in hem opwekt. Wanneer vervolgens nog een huis op de eilandengroep afbrandt, staat het vast: dit wordt een herfst om nooit te vergeten.

Het boek:
Het boek is een vervolg op Italiaanse schoenen uit 2008. Ondanks dat het een vervolg is, hoef je Italiaanse schoenen niet gelezen te hebben. Ik zou het wel aanraden omdat je dan over meer achtergrondinformatie beschikt tijdens het lezen en meer kunt genieten van het verhaal.

Net als Italiaanse schoenen is Zweedse laarzen in vier delen opgesplitst:
- De Oceaan der Leegte
- De vos rent naar Golgota
- De bedoeïen in de fles
- De trommel van de keizer

Het verhaal begint in een herfstnacht bijna een jaar geleden. Het huis van Fredrik Welin brandde toen af. Postbode Ture Jansson, ondertussen met pensioen, helpt Fredrik op het moment van de brand. Er wordt een korte samenvatting over hem geschreven. Ture woont op het eiland Stångskär. Fredrik weet naar buiten te komen met twee groene linkerlaarzen van het merk Tretorn. Zoals de titel al doet vermoeden, vormen de laarzen een klein rood draadje in het verhaal.

Zoals in het vorige deel al duidelijk werd, woont Fredrik op een eiland en het blijkt dat de fundering van het huis van keien waren die van het vasteland naar het eiland waren gesleept. Ze waren afkomstig uit de reeds stilgelegde steengroeve bij Håkansborg. De grootvader van Fredrik behoorde tot een van de kleinere families op de eilanden. Zijn vrouw kwam van Åland (vast wel bekend van de TV-serie Tjockare än vatten). Fredrik hoort eigenlijk nog steeds niet bij de gemeenschap van de eilanden. In het vorige deel was Fredrik zesenzestig jaar en in Zweedse laarzen is hij bijna zeventig jaar. Er is dus vier jaar verstreken en het resultaat is een afgebrand huis. Hoe is het om op een eiland te leven waarvan het huis is afgebrand? In Zweedse laarzen krijg je een goed beeld hiervan. Symbolisch is dat de Italiaanse schoenen van Giaconelli zijn verbrand. Het verhaal draait dus om de brand. De brand trekt de aandacht van de veertigjarige journalist Lisa Modin. Ze schrijft voor de streekkrant. Tel daarbij op dat Fredrik er van verdacht wordt zijn eigen huis in de brand heeft gestoken en de perikelen rondom zijn dochter Louise en wat je krijgt is een mooi verhaal met veel anekdotes en terugblikken uit het verleden van Fredrik met mooie quotes zoals deze:

Ouder worden was als mist die stilletjes komt aandrijven over zee.

Ouder worden is als lopen op steeds dunner ijs.

In deel drie reist Fredrik af naar Parijs vanwege zijn dochter Louise. Hij heeft zelf in 1963 een aantal jaren in Parijs gewoond en er zijn veel korte terugblikken over deze periode. Tijdens het lezen van dit deel van het boek zit ik in de trein en het verhaal deed me op een gegeven moment denken aan een voorval in de trein. Het gaat over iemand in de trein die ik bijna elke morgen een station later in zie stappen en meestal in dezelfde treincoupé zit als ik. Ik heb haar al die tijd nooit horen praten en geen expressie op haar gezicht gezien, tot op een dag dat ik terug naar huis reisde en merkte dat ze aan het praten was met iemand. Ik zag een totaal ander iemand. Zelfverzekerd en veel gelaatstrekken. Totaal verrassend in een doodnormale situatie. Dit voorval beschreef precies zoals ik het boek beleefd heb.

Eenzaamheid speelt ook een rol. Fredrik was enigst kind en hij vroeg zich af of iemand hem zou missen. Zijn dochter Louise waarschijnlijk, maar verder blijkbaar niemand. De eenzaamheid heeft zijn grootouders nooit getroffen. Ze waren namelijk binnen een paar uur allebei overleden. Er was geen leven meer voor de ander, nadat de een was overleden.

In deel vier keert Fredrik weer terug naar zijn eiland. In dit deel de ontknoping van zijn afgebrande huis, een decemberstorm in 2014, het verhaal van de zwart-wit foto van de schoorsteenveger en het verhaal over de bloedzuigers van Alingsås. Net als in het eerste deel zingt Jansson nog een keer en wel Buona Sera van Little Gerhard en het Ave Maria.

Hieronder een moderne versie van het Ave Maria van Beyoncé.

In dit deel worden er weer veel eilanden en plaatsen genoemd. Ik noem ze even op:

De eilanden Olsö en Farsholmen.
Blinde klip Bygrundet.
Höga Tryholmen.
Kustwacht Alexandersson. Hij heeft een zomerhuisje op het eiland Bräkorna.
Weduwe Sjöberg woont in het enige huis op Nässelholmen.
Het eiland Vrångskär.
Plaatsje Hörum,
Låga Höholmen.
Het eiland Hästholmen.
Het eiland Almö.
Het eiland Kattskärsvarpen.
Het eiland Hällarna.

In het nawoord van maart 2015 geeft Mankell aan dat er geen archipel in de wereld in het verhaal te herkennen is. Het nawoord is een mooie afsluiting van het boek en van het leven van Mankell.

Conclusie:
Advies is om Italiaanse schoenen eerst te gaan lezen en dan Zweedse laarzen. Het boek heeft mij aangezet tot gedachtes en als een boek dat kan, vind ik het een geslaagd boek. Ik wil nog even de onderstaande passage op bladzijde 207 noemen:

Het vliegtuig vertrok inderdaad met twee uur vertraging. Toen Parijs ten slotte onder ons lag met haar glinsterende lichtjes, moesten we in de wachtcirkel voordat we konden landen. Ik bleef in mijn stoel zitten en keek naar mijn medepassagiers, die druk met hun jas en bagage bezig waren. Het was net of iedereen belangrijke tijd had verloren en nu stond te dringen om zo snel mogelijk uit het vliegtuig te komen. Ik sloeg het met stijgende verbazing gade. Het leek wel of ik een kudde mensen zag in een wilde vlucht. Maar voor wat? Krappe stoelen, vliegangst of hun eigen leven? Was ik vroeger zelf ook geweest? Iemand die tijd als een spel om winst of verlies zag? Ik was me ervan bewust dat dat inderdaad het geval was geweest. Maar nu ik werkelijk zuinig moest zijn met de tijd die me nog restte, was het niet meer zo.

Op het moment dat ik bezig was met deze blogpost, vond de aanslag plaats in Parijs. Omdat in het verhaal ook Parijs voorkomt is de link naar de aanslag snel gelegd. Ik heb niet veel nieuws over de aanslag gelezen. Wat ik wel tegenkwam is de blogpost Terror (6) van Damfjell. Hij verwoordt het in mijn beleving erg goed.

Wetenswaardigheden:

Boekje uit 1833 v an D.J. Tscheiner. Aanwijzing voor de vangst en verzorging van zangvogels.
Lisa Nordin heeft een foto van de fotograaf Robert Capa aan haar voordeur hangen.
De vierdeurs DeSoto Fireflite Sedan uit 1958. Oldtimer van Oslovski. Fredrik parkeert zijn auto bij Oslovski.