Waar niemand is - Vendela Vida

Boek details:
Auteur: Vendela Vida
Titel: Waar niemand is
Originele titel: Let the Northern Lights erase your name
Vertaling: Karien Gommers en Hanneke van Soest
Verschijningsdatum: 2007
Bladzijde: 224
Uitgeverij: Arena Amsterdam
ISBN: 9789069748214

Flaptekst:
Clarissa draagt een groot verdriet met zich mee: op haar veertiende verdween haar moeder Olivia spoorloos uit haar leven. Nu, jaren later, heeft ze haar leven redelijk op orde: ze werkt bij een filmmaatschappij en is verloofd met haar jeugdliefde. Maar wanneer haar vader overlijdt, wordt het wankele evenwicht dat Clarissa voor zichzelf heeft gevonden ruw verstoord door de ontdekking dat hij niet haar biologische vader was.

Onmiddellijk gaat ze op zoek naar haar echte vader. Via een omweg vindt ze hem in Lapland en ze mag hem meteen. Met één grote vraag blijft ze zitten: waarom loopt haar moeder al haar hele leven weg van degenen die van haar houden? Maar dan wordt de échte, harde waarheid aan haar onthuld.

De auteur:
Vendela Vida (San Francisco, 1971) is getrouwd met de auteur Dave Eggers en woont met haar gezin in Noord-Californië. Waar niemand is is haar tweede boek.

Vendela Vida.

Ze is een dochter van een Zweeds-Amerikaanse moeder en Hongaars-Amerikaanse vader. Het verklaart enigszins hoe een Amerikaanse een verhaal schrijft die zich grotendeels in Lapland afspeelt. Het onderstaande gedeelte uit een interview met Vendela in de De Groene Amsterdammer verklaart de rest.

Vida: ‘Omdat mijn moeder Zweeds is hoorde ik als kind altijd verhalen over Lapland en de Sami. Ik was erdoor gefascineerd, de verhalen speelden een grote rol in mijn fantasie. Ik had een stel Sami-laarzen van rendierhuid die ik het hele jaar droeg. Ik wist dat dit land ooit een keer een setting voor een verhaal zou worden.’ De toestand van de gedesillusioneerde Clarissa paste volgens de schrijfster bij het kale en koude landschap van Lapland. De op een eeuwenlange traditie gebaseerde Sami-samenleving waarin voorouders een belangrijke rol spelen, contrasteert juist met de verweesde Clarissa.

De Engelse titel van het boek is Let the Northern Lights Erase Your Name. De titel is afkomstig van een gedicht van de Samische dichteres Marry A. Somby. Het heeft wat moeite gekost, maar ik heb het gedicht op Youtube gevonden. In het dankwoord noemt Vendela het gedicht van de dichteres.

Meer weten over Vendela Vida? Lees het eerder genoemde interview van De Groene Amsterdammer, het interview op de website van Kathy Mathys en het interview over het boek hieronder.

In de zoektocht naar informatie bleek dat men in 2013 bezig was met de verfilming van het boek. Eva Weber zou de regisseur zijn. In dit interview met Vendela wordt over de film gepraat en dit artikel van SFFilm heeft het er ook over. Volgens IMDB is de film in ontwikkeling.

Het boek:
Het boek bestaat uit tien hoofdstukken en gaat over negenentwintig jarige Clarissa Iverton uit New York. Het leven van haar komt volledig op haar kop te staan als haar vader Richard overlijdt en ze erachter komt dat Richard niet haar echte vader is. De zoektocht naar haar echte vader begint en in de herinneringen naar haar verleden kom je veel te weten over Clarissa en haar relatie met onder andere haar moeder Olivia, die toen Clarissa veertien was, spoorloos verdween. Clarissa heeft de naam van haar echte vader, een Samische priester met de naam Eero Valkeapää, ergens opgevangen en hij zou in Inari, een plaats in Fins Lapland, wonen. 

De zoektocht wordt regelmatig onderbroken door gebeurtenissen uit het verleden van Clarissa. Vendela neemt hier ruim de tijd voor zodat je een goed beeld krijgt van Clarissa. Omdat het verhaal zich in Lapland afspeelt, worden de ontdekkingen van Clarissa over haar verleden in een mooi contrast neergezet. Vendela heeft aan sommige gebeurtenissen die echt zijn gebeurd een handige draai meegegeven. Het verhaal over de Sami die heeft geprobeerd de brug bij de Alta-dam in Finnmark op te blazen is hiervan een voorbeeld. Ik kwam dezelfde persoon namelijk ook tegen in het boek The Palace of the Snow Queen van Barbara Sjoholm. Het protest bij de Alta-dam in 1979-1981 heeft een belangrijke rol in het verhaal. Informatie over het protest is hier te vinden en ook in de documentaire The Alta Struggle.

Conclusie:
Een geloofwaardig verhaal waarin Clarissa haar weg moet vinden tijdens de barre omstandigheden in Lapland. Ze komt verschillende interessante mensen tegen waaronder de genezeres Anna Kristine. Welke rol de oude genezeres heeft, wordt in het verhaal duidelijk. Het verhaal dat voor Clarissa hard is als ze achter de waarheid komt. De weg naar de waarheid is gelukkig niet overdreven en past wel in de geest van Lapland. De vraag die, nadat Clarissa de waarheid weet, overblijft is of ze dezelfde weg als haar moeder gaat volgen of lukt het haar om haar naam te laten verdwijnen door het Noorderlicht? Een goed boek.

Wetenswaardigheden:

• Clarissa redigeert ondertitels voor een bedrijfje dat Soutitre heet. Ze krijgt acht dollar per minuut.
• Kari uit Helsinki met vooroordelen over de Sámi: Ze zijn te vergelijken met mensen met veren, indianen. Ze zijn te herkennen aan hun o-benen. Dat komt omdat ze hun baby's in zakken aan de muur hangen en dan groeien hun benen zo. Verder zijn ze donkerder en kleiner dan andere Scandinaviërs.
• Clarissa zag haar moeder voor het laatst op 16 december 1990.
• De moeder van Clarissa luistert in de auto naar cassettes van een bestaande biografie van Margaret Mead.
• Clarissa is genoemd naar een boek Mrs. Dalloway. Genoemd naar Clarissa, van Samuel Richardson. Haar moeder heeft haar zo genoemd in de hoop dat Clarissa de geschiedenis zou herschrijven.
• Hans Blix stond op de cover van een tijdschrift.
• Clarissa vraagt aan Henrik hoeveel rendieren hij heeft. Henrik: Vraag een Sámi nooit hoeveel rendieren hij bezit. Dat zou hetzelfde zijn als dat ik jou zou vragen hoeveel geld je op de bank hebt staan.
• Tijdschrift voor rendierhouders Reindriftsngtt Boazodoallo-Oddasat.
• Sámi's kunnen goed skiën omdat ze o-benen hebben. Er is aangetoond dat Sámi niet genoeg vitamine D krijgen. Hun spieren groeien wel, maar hun botten niet. Het komt nu niet meer zoveel voor, maar vroeger liep iedereen zo.
• Pankaj, de verloofde van Clarissa in New York, en Clarissa gingen ooit naar het toneelstuk The Ice Man Cometh.
• Tot drie keer toe wordt het liedje over de man die op weg was naar huis voor de kerstdagen aangehaald. Dat kan niemand anders zijn dan Chris Rea met Driving home for Christmas.

• Sara. Tijdens de Alta-dam demonstraties zat ze op een Noorse kostschool. Daar werd ze gehersenspoeld en ze schaamde zich voor de activisten. Nu kijkt ze er anders tegenaan. De regering is uit op olie en bomen en behandelen de Sámi als oud vuil.

Recensies:

- Good Reads

- Ze

- Boek per week

- The Guardian

- NY Times
- Kirkus Review
- Seattle Times
- Arcticisms