Padjelanta - Anton Quintana

Boek details:
Titel: Padjelanta - Op leven en dood in de toendra
Auteur: Anton Quintana
Jaartal: 1973
Bladzijde: 208 blz
Uitgeverij: Van Goor Jeugdboeken Amsterdam / Brussel
ISBN: 9789021432441

Samenvatting:
De mannen die hem de bevroren toendra op zien gaan, schudden hun hoofd. Die Zweedse stadsjongen komt nooit meer terug, denken ze. Het kan Bo weinig schelen. Hij wil alleen zijn. Dagen en nachten waadt hij door de dooiende sneeuw, met een paar stokken maakt hij van zijn cape een tent. Dan ontmoet hij Ilja, een echte Lap, die in zijn eentje een kudde rendieren in bedwang houdt. En hij ontmoet Vasko, een oude Lapse jager, een vreemde dwerg die het op zijn leven gemunt lijkt te hebben. Bo hoort de verhalen over het beloofde land van de Lappen: Padjelanta. Waar ligt jouw Padjelanta? vraagt Ilja. Bo buigt verlegen zijn hoofd. Hij besluit verder te gaan, nu echt alleen. Wolven zijn er haast niet meer, en voor beren is hij niet bang. Maar hij stuit weer op Vasko...

Het boek Padjelanta kwam ik voor het eerst tegen in het boek Een vlek op de toendra van Gerrit Jan Zwier. Het gedeelte wat Gerrit Jan geschreven heeft over Padjelanta is hier terug te lezen. Padjelanta is een jeugdboek en geschreven door Anton Quintana. Anton Quintana is een pseudoniem voor Anton Adolf Kuyten. Anton Quintana heeft veel gereisd in zijn leven en is ook in Lapland geweest. Dit is goed te merken als je het boek leest. Het is een verrassend spannend boek in een mooie omgeving. Het verhaal gaat over de Zweedse student economie Bo uit Stockholm. Hij stapt in Kvikkjokk uit de bus. Op dat moment is de dooi ingezet, zijn er muggen en is het mos zo drassig dat je er tot aan de knieën in wegzakt. Bo ontmoet de Lappen Ilja en Per Laimo. Ilja en Per zijn rendierherders en bereiden zich voor op de wintertrek naar Padjelanta. Tegenwoordig is Padjelanta een nationaal park dat gesticht is in 1962 en vormt samen met de nationale parken Sarek en Stora Sjöfallet het werelderfgoed Laponia. We zijn een keer door Stora Sjöfallet heen gereden. De reis is na te lezen in deze blogpost. Helaas konden we niet verder naar Ritsem en het daar achterliggende gebied. Een eindje onder Ritsem ligt Padjelanta bij het meer Virihaure.

Virihaure (Foto van Wikipedia)

Meer informatie over Padjelanta is te vinden op de website van Piet Smulders. Bo verblijft in deze omgeving bij de Lappen. De vraag is of het ten tijde van het verhaal het nationaal park Padjelanta al gesticht was.

Padjelanta nationaal park kaart

Tijdens het verblijf van Bo bij de Lappen kom je te weet dat de rendierzenuw beter is dan visgaren. Als een zenuw nat wordt, zet het uit en maakt bv de laarzen waterdicht. Tevens komen we te weet dat een beer per dag zo'n 50 km km afleggen. Het feit over de beer levert een verhaal op over de jager Gustaaf Hanko. Het vel van een beer die hij geschoten heeft, hangt in het jakthus te Kiruna. Het verhaal over de berenvel is geweldig. Verder worden toeristen in het boek als Stalo aangezien. De toeristen bekijken onder andere de Lappen door hun kampen binnen te banjeren en de laatste vis uit de stromen te hengelen. Bo wordt door de Lappen met andere ogen bekeken, behalve door de oude Lap Vasko Pirtsi (ook wel Beatnik genoemd). Bo wordt door Vasko steevast Toerist genoemd. Vasko is een Lap zonder siida. Hij had ooit 1000 rendieren op de Zweedse zomerweides. In de winter trokken ze naar Finland in de bossen van Kuolajärvi. Het verhaal van Vasko heeft Anton Quintana indrukwekkend geschreven en staat in schril contrast met het verdere leven van Vasko als jachtopziener.

De magische trommel, kobdas, ontbreekt niet in het verhaal. De kobdas, die genoemd wordt in het verhaal, was vroeger voorzien van de kwade geesten van ziekte en dood, van wolf en beer en van trollskott, de duivel die zich laat sturen door de najd wanneer die iemand kwaad toewenst. Het verhaal gaat dat Vasko de kobdas bezit. De kobdas speelt een kleine rol in het Padjelanta verhaal. Mocht je meer willen lezen over de kobdas, najd, kwade geesten en wolven dan zijn de boeken Tillu en Kerlew een must have. Ik heb de boeken al vaker aangehaald in blogposten en in die twee boeken krijg je eigenlijk een goed beeld hoe het vroeger geweest moest zijn. De boeken Tillu en Kerlew zijn nog tweedehands te bestellen bij Bol.com.

Zoals eerder geschreven vertrekken de Lappen in de winter naar Padjelanta via Kukkesvage ("de-lange-vallei") die van het Sito-meer aan de noordkant van Sarek helemaal naar Padjelanta loopt. Padje betekent daarboven. Lanta betekent land. Padjelanta betekent dus Hoogland.

Bo haalt in het boek de Kautokeino-opprøret aan samen met het onrecht wat de Lappen is aangedaan in het verleden en in het heden. Van de Kautokeino-opprøret is een film gemaakt. Hierover heb ik in oktober 2012 een blogpost geschreven.

Bo gaat op de onbetreden toendra in de oude hut van de Beatnik leven de komende winter. In die periode maakt hij veel mee. Hij leert van Per Laimo in twee dagen skilopen en Bo krijgt van Ilja oude ski's en een stok. Oude Lappen gebruikten één stok voor het skiën en die was gelijk hun speer. Dit kwam me bekend voor en dit is inderdaad te zien in de film Ofelas. Ofelas is een goede film over hoe de Lappen vroeger leefden. Door de ogen van Bo maken we het leven van de Lappen met hun rendieren mee. Het merken en slachten van de rendieren, de trektocht naar Padjelanta. Bo woont niet bij de Lappen, maar op de toendra in de oude hut van Vasko en gaat af en toe op bezoek bij Ilja en Per en de rest. In de toendra zoekt Bo zijn eigen Padjelanta. Hoe dat allemaal afloopt, is te lezen in het boek.

Hieronder volgen enkele interessante feiten:

• Als je een wolf achterna zit, moet je nooit tegen hem schreeuwen. Als de wolf omkijkt terwijl je dat doet, steelt hij je stem.
• Renskillning, een soort rodeo. Het vindt plaats in het Tjärrofjällen gebied. Over het Tjärrofjällen gebied kan ik niets vinden. Wel over tjarro en dit is Samisch voor bergrug. Over renskillning kon ik het onderstaande Youtube filmpje vinden:

• Nahpen, grote houten melk kom.
• Årda, boomgrens. Belangrijk voor de Lappen. De bomen geven beschutting voor de mensen en de rendieren krijgen de ruimte omdat de vlakte daarboven boomloos is.
• Jåttit onderweg zijn, op trek, op doorreis.
• Akjor, bootvormige sleden.
• Smakksmuorror, hakblokken voor de tenten.
• Säälekeskoute (zalige reis). Oude mensen werden op een hoge berg op een slee gezet en vervolgens de diepe afgrond ingegleden. Ze konden namelijk niet meer mee op trektocht en gingen hun laatste reis maken. Dit is vanuit de beschaafde wereld oogpunt barbaars, maar voor Bo wordt het in het verhaal duidelijk met het voorval met Viri, de hond van Ilja.
• Bo gaat terug naar huis van het Virihaure-meer naar Tarreluobbal (waar-op-veel-manieren-gevist-werd) en dan naar Kvikkjokk.
• Het enige en uiteindelijke doel van mens en dier: het zomerland Padjelanta.

Meer info over Padjelanta is te vinden op de onderstaande websites:

• Recensie Boeklog
• Boekverslag
• Trektocht Sarek / Padjelanta
• Marty on the move in Padjelanta en Sarek 

Liefhebbers van Lapland kunnen gerust dit jeugdboek lezen. Het is een mooi, leerzaam en spannend boek geschreven door een schrijver met verstand van Lapland. Ik heb er in ieder geval van genoten. Het boek is in de toekomst misschien te bestellen bij Bol.com. Zoals in de opmerkingen te lezen is, is Padjelanta niet meer leverbaar bij Bol.com. Op Marktplaats is op dit moment het boek ook niet verkrijgbaar. Het boek is nog wel verkrijgbaar bij Boekwinkeltjes.nl.