Blog Zweden: Niemandsland - Frank van Zwol

zondag 9 november 2014

Niemandsland - Frank van Zwol

Boek details:
Auteur: Frank van Zwol
Titel: Niemandsland
Verschijningsdatum: 2014
Bladzijde: 277 blz
Uitgeverij: Karakter Uitgevers BV

ISBN: 9789045204161

Samenvatting:

Tom Brandt, oud-marinier en fotograaf, werkt voor de MIVD en gebruikt zijn dekmantel als freelancenatuurfotograaf om uitgerust met camera en telelens ongestoord en onopvallend zijn werk te kunnen doen. Als hij onder het mom van een opdracht voor National Geographic op de Noordpool is stuit hij op een wrakstuk dat is vrijgekomen door een afsmeltende gletsjer.

Het blijkt de gps-ontvanger van een Russische Toepolev die in 1996 op Spitsbergen is neergestort met 141 inzittenden, voornamelijk mijnwerkers. Onderzoek van de gps werpt een verrassend nieuw licht op de crash. Was de het inderdaad een ongeluk, of was er meer aan de hand? Waarom werd de nabijgelegen plaats Pyramiden plotseling door de Russen verlaten en wie had er belang bij het onheil van de arbeiders uit Rusland?

Als Tom boven water probeert te krijgen wat er precies gebeurd is, wordt hij van allerlei kanten tegengewerkt – soms op zeer gewelddadige wijze. Spitsbergen – dat zich koortsachtig voorbereid op een bezoek van de Russische president Poetin – blijkt een wespennest te zijn en Tom heeft geen idee wie hij nog kan vertrouwen. Maar Tom zou Tom niet zijn als hij zich niet vastbijt in de zaak en alles op alles zet om hem op te helderen, met alle internationale gevolgen van dien...
Dit is het eerste boek van Frank van Zwol (1963) dat ik gelezen heb. Ik had er eerder over gedacht om Niemandsland te gaan lezen, maar op de een of andere manier leek het me niet interessant door vooral de MIVD. Door een opmerking in de Facebook groep Literatuur uit het hoge noorden had ik toch weer interesse in het boek. Ik kwam er toen eigenlijk achter dat Frank van Zwol de man van Jolanda Linschooten is en dat heeft zeer zeker de interesse gewekt. Dat in combinatie met de foto's van Jolanda en Frank in het Rogen gebied die bijna tegelijkertijd op Instagram (ook te zien op Pinterest) verschenen, ben ik gelijk het boek gaan lezen. Wij zijn zelf ook nog heel even in het Rogen gebied geweest. Jolanda heeft haar eigen website www.jolandalinschooten.nl.

Een uitgebreid interview met Frank van Zwol is te lezen op het blog van Leesclub van lettervreters de Perfecte buren. Hieruit blijkt het volgende boek van Frank in IJsland afspeelt en Tom Brandt weer de hoofdrol op zich neemt. Een ander leuk feit uit het interview is dat Jolanda de husky Herschel heeft overgehouden aan een skitocht in Canada.

Frank van Zwol

Jolanda Linschooten

Niemandsland is het derde boek van Frank. Hiervoor zijn de boeken Het Thule-incident (2006) en Klem (2011) verschenen. Het Thule-incident gaat over Groenland en Klem over Canada. Frank is beroepsavonturier die zijn reizen en expedities naar onherbergzame gebieden gebruikt als setting voor zijn thrillers. Samen met zijn vrouw Jolanda hebben ze het bedrijf Wilderness-Effect. Op deze website staat onder andere hun biografie beschreven. Een mooi verslag over een expeditie is te vinden op Winterkamperen Dovrefjell.

Het boek begint met een fragment uit het boek De Verleider van Jan Kjærstad (1993) en vervolgens is Tom Brandt aanwezig in Pyramiden te Spitsbergen. Tom Brandt, een fotograaf met een ringbaardje. Hij is gescheiden van de vijfendertig jarige Nancy Mulder. Samen hebben ze een vijfjarige zoon, Wesley. De ouders van Tom zijn overleden bij een vliegtuigcrash. Ze waren aan boord van een Airbus van Afriqiyah die op weg was van Johannesburg naar Londen en tijdens een tussenlanding in Tripoli in 2010 is gecrasht.

Pyramiden

Tom fotografeert op de meest ontoegankelijke plaatsen ter wereld onder de meest onmogelijke omstandigheden voor National Geographic. Tevens voert hij opdrachten uit voor de MIVD (Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst). National Geographic is zijn dekmantel. Hij verblijft in een tent in het gebied met ijsberen. Om niet verrast te worden door de ijsberen gebruikt Tom struikeldraad met een zware knalpatroon tussen vier piketpaaltjes gespannen rond de tent om ze af te schrikken en om genoeg tijd te hebben om goed op de ijsbeer te kunnen richten en eventueel schieten. Dit had ik ook al gelezen in het boek Alle bessen kun je eten, alleen sommige maar één keer van Gemma Venhuizen.

Het bezoek van Tom aan Pyramiden levert mooie beschrijvingen op van de sfeer daar. Tien Russen zijn in de zomer gestationeerd door Trust Arktikoegol om de Pyramiden te behoeden voor volledig verval. Meer informatie over het Russisch staatsmijnbouwbedrijf Arktikoegol is te vinden op Wikipedia. Arktikoegol betekent 'Noordpool Kolen'. Tom krijgt een rondleiding door Pyramiden van de Rus Dmitri Ivanov. Ooit woonden er in Pyramiden duizend mensen, maar sinds de sluiting van de mijn vanwege een vliegtuigongeluk in 1996 is het een spookstad geworden.

Pyramiden. Foto van Frank van Zwol.

Tom bezoekt de Operafjellet. Hij had namelijk gehoord over de eerder genoemde crash van de Toepolev in 1996. 141 mensen zijn omgekomen waaronder 130 mijnwerkers. Het vliegtuig van Vnoekovo Airlines-vlucht 2801 vloog tegen de top van de Operafjellet op 907 meter hoogte. Aan de voet van de Operafjallet staat een monument voor de slachtoffers van de gecrashte Toepolev. Ik heb een foto van Rolf Stange van het monument hieronder opgenomen. Op de website waar de foto vandaan komt, staan trouwens meer mooie foto's van en informatie over Spitsbergen. Zeker de moeite waard om te bekijken.

Het monument (Foto van Rolf Stange).

Vervolgens beklimt Tom de Operafjallet en vindt op de top een satellietnavigatieapparaat (GPS Bendix/King KLN 90A) van Allied Signal (tegenwoordig Honeywell) afkomstig uit de gecrashte Toepolev. Je kunt wel nagaan wat de gevolgen zijn van deze vondst. Het verhaal gaat vervolgens in een sneltreinvaart van de ene actie naar de andere. Politieke spelletjes tussen Amerika, Noorwegen, Engeland en Rusland. Dit allemaal gebaseerd op de crash van de Toepolev. Wat je krijgt is een thriller gebaseerd op waargebeurde feiten en een complottheorie. Hoofdpersoon Tom Brandt is niet echt mijn type. Veel te perfect en te goed. Eigenlijk geen normaal mens, maar het verhaal is wel des te beter. Je krijgt een mooie sightseeing van Spitsbergen en een goed beeld van de politiek op Spitsbergen. Je kunt merken dat Frank van Zwol Spitsbergen goed kent. Het boek staat boordevol informatie en interessante feiten. Zijn expedities zijn eigenlijk vertaald naar een thriller. Dat lijkt me het mooiste om te bereiken. Een boek van je expedities maken. Ik hoop binnenkort Het Thule-incident en heel misschien ook Klem te lezen. Ik heb in ieder geval genoten van het boek.

Sommige situaties in het boek waren herkenbaar omdat deze ook in de boeken Alle bessen kun je eten, alleen sommige maar één keer van Gemma Venhuizen en Vermissing van Monica Kristensen stonden.

En dan nu naar de informatie waar het boek vol van staat.

De boot MS Langøysund.

Frank gebruikt een aantal wapens waaronder een Mauser en een Ruger M77 Hawkeye.

Mauser geweer van Frank van Zwol op Spitsbergen.

Nordenskiöldgletsjer.
Het Spitsbergenverdrag staat centraal in het verhaal.
De sysselmann.
De berg Sarkofagen.
Nybyen: in het gelijknamige gjestehus, had Tom een kamer gereserveerd.
Kabelbaan met gondels met steenkolen. Deze zijn ook te zien in Storwartz te Røros.
Het winkelcentrum Lompen Senteret in Longyearbyen.
Amber Boeckhorst die als gids op de Noorderlicht en de Antigua boten vaart. Dit zijn oude klippers, traditionele zeilschepen omgebouwd voor zo'n dertig toeristen, die rond Spitsbergen varen. Amber woont zo'n vijf jaar op Spitsbergen. Het schip de Noorderlicht bestaat in het echt.
De gletsjer Altbreen.
De hoogste boom op Spitsbergen is de Betula nana, de Arctische dwergberk, die doorgaans nauwelijks een decimeter hoog wordt.
De ex-tolk Platon Oboechov was een MI6-spion. Dit is in het echt ook zo geweest.
Tom bezoekt Robert Bucks in Hellemobotn, aan het eind van de Hellemofjord. Robert was een ooggetuige van de Toepolev crash. Het achterland is de Stora Sjöfallet in Zweeds Lapland. Leuk dat Stora Sjöfallet wordt genoemd. Hier zijn we een keer geweest.
Fjord Wilderness Experience, het bedrijfje van Bucks. Wilderness-Effect was zeker een voorbeeld.
De Geerdalen.
Kamperen bij Innerhytta.
Bjørndalen, het verlaten plaatsje Grumant en Colesbukta.
Platåberget.
Ondertekening van het akkoord tussen het Noorse Statoil en het Russische Gazprom over gaswinning in het Sjtokmangasveld bij Nova Zembla. Het Sjtokmanveld werd ook genoemd in het boek Solitude van Petra Sjouwerman en Jeroen Toirkens.
Oliewinning in de Petsjorazee bij Nova Zembla.
De Greenpeace boot Arctic Sunrise.
In Barentszburg heet men alle bezoekers welkom met Myra Mir, dat Vrede aan de wereld betekent.

Foto van Barentszburg van Frank van Zwol.

Barentszburg werd gebouwd door de Nederlanders, maar voordat de mijn in gebruik genomen werd, kwam de onderneming in financiële problemen en was men genoodzaakt de groeve te verkopen. Uiteindelijk werd Barentszburg in 1932 overgenomen door Trust Arktikoegol, een staatsmijnbouwbedrijf van de Sovjet-Unie.
Tanya Teslenko, dochter van een mijnwerker die omgekomen is bij de Toepolev crash.
Hotel Barentsburg.
Barentszburg, dat tegenwoordig wordt vergeleken met de Goelag.
Aflevering van Scrapheap Challenge.
Correspondenten Bryan Pearce en Phil Greaves van de Arctic Observer.
Het NSA-programma XKeyscore. Dit programma bestaat ook in het echt.
Svalsat is een complex van satellietschotels boven Longyearbyen. Hier schreef de Noorse journalist Bård Wormdal meer over in zijn boek Satellittkrigen.

Het verhaal eindigt met weer een gedeelte uit het boek De Verleider van Jan Kjærstad. Als laatste eindigt het boek met een interessante noot van de schrijver:
De eerste kennismaking met Spitsbergen was in 2003 met een groepje vrienden waaronder zijn vrouw Jolanda Linschooten en Spitsbergen-kenner Maarten de Vries. Een tweede tocht naar Spitsbergen liet lang op zich wachten. Expedities naar Groenland en Canada gingen voor. Dit heeft geresulteerd in de boeken Het Thule-incident en Klem. In 2011 kwam Spitsbergen weer in beeld na het zien van dia's van Marcel Koomen, een vriend van Frank en Jolanda. De dia's waren gemaakt tijdens een tocht per sneeuwscooter naar het verlaten Russische mijnwerkersoord Pyramiden. Tijdens de eerste expeditie in 2003 heeft Frank Pyramiden niet bezocht en kreeg daar steeds meer spijt van. Tijdens de voorbereiding op de nieuwe expeditie kwam Frank op internet het verhaal van de neergestorte Toepolev tegen. In de zomer van 2012 ging Frank terug naar Spitsbergen en de basis voor Niemandsland is onstaan. Het heeft een verhaal opgeleverd waarvan fictie en werkelijkheid door elkaar lopen. Enkele personen in het verhaal bestaan ook in het echt en dat zijn Tove Eide en de eigenaren van de Noorderlicht, Ted en Gert. Michelle van Dijk, de Nederlandse eigenares van de camping bestaat ook echt. Een interview met haar is hier te vinden. Ik kreeg van Frank nog de link naar de researchtocht pagina en mocht enkele foto's van hem plaatsen in deze blogpost. Hiervoor nog bedankt.